🦁 Meclisin Kayseri Ye Taşınması Hangi Savaş

775- Meclis’in Kayseri’ye taşınması gündeme geldi Mustafa Kemal’in ordunun başına geçmesi istendi. TBMM de tartışmalar yaşandı Yukarıdaki gelişmeler hangi olay üzerine yaşanmıştır? A)I.İnönü Savaşı B)Kütahya-Eskişehir Savaşları C)II.İnönü Savaşı D)Sakarya Savaşı Biz de sizler için derledik. Kayseri Erciyes Üniversitesi (ERÜ) bölümlerinin 2020-2021 yılı taban puanlarını ve başarı sıralamalarını sizler için derledik. Tercih ve yerleştirme sürecinde başarılar! Not: Mobil cihazlarda daha iyi görünüm için lütfen ekranınızı yan çeviriniz. Hükümetmerkezinin Ankara’dan Kayseri’ye taşınması gündeme geldi. Savaşa Rağmen Maarif Kongresi. Eğitim Bakanı Hamdullah Suphi’nin, “savaş sürerken (Kütahya-Eskişehir) bu toplantı ayak bağı olabilir, savaşın bitimine erteleyelim.” teklifi Gazi tarafından reddedilir. Gönüllü olarak cepheye gitmek için Ankara Sasaniler 379'larda 70.000 Ermeni'yi İran'a, Bizanslılar 1025'lerde Doğu Anadolu'daki 40.000 Ermeni'yi Sivas ve Kayseri'ye, Memluklar 1250'lerde 10.000 kadar Ermeni'yi Mısır'a, 1743'de İranlılar 24.000 Ermeni'yi İran içlerine ve 1777'de Kırım'ı işgal eden Ruslar bölgedeki binlerce Ermeni'yi steplere sürmüştür. Burada onlara ikram ve izzette bulunarak meclisin baş köşesine oturtmuştu. 14 M ll Mücadele Dönem 1921 Savaş devam ederken Ankara meclisinin güvenli bir bölgeye taşınması gündeme Playthis game to review History. TBMM’deki milletvekillerinin arasında tartışmaların başlaması Halkın önemli bir bölümünün Kayseri’yedoğru göç etmeye başlaması Bazı milletvekillerinin meclisin Kayseri’yetaşınması önerisini getirmeleriYukarıda verilen gelişmelere neden olanolay aşağıdakilerden hangisidir? çekti Savaşın kaybedilmesi TBMM’ye olan güveni sarstı, meclisin Kayseri’ye taşınması ve Kuva-yi Milliye’ye dönülmesi gündeme geldi. 5 Ağustos 1921’de “Başkomutanlık Kanunu” çıkartıldı. Bu kanunla Mustafa Kemal Paşa Başkomutan seçildi. Ayrıca meclis tüm yetkilerini Mustafa Kemal Paşa’ya devretti. tepkilereyol açtı. Hatta, Meclisin Ankara’dan Kayseri’ye taşınması bile dile getirildi. Başkomutanlık üzerine yöneltilen eleştiriler karşısında Mustafa Kemal, kararlı ve makul açıklamaları ile moralleri ve güven duygusunu güçlü tutmayı başardı. Biz meclisin Kayseri'ye taşınması gündeme geldiğinde "Biz buraya kaçmaya mı geldik? Eğer meclisi taşımak istiyorsanız buyurun gidin ama ben gidemem. Tek başıma bile olsam vatanım için sonuna kadar savaşırım, son kurşunu da kafama sıkarım." Siziniçin Tarihçi Akademisyen Dr. Galip Çağ ile röportaj yaptım.Hocam öncelikle bugün Mehmet Akif Ersoy’u sizden tekrardan tanıyalım istiyorum. Analım, unutmayalım ve unutturmayalım. Elbette hakkında birçok akademik ve popüler düzeyde çalışma yapılan, birçok kitap yayınlanan bir tarihi şahsiyeti kısaca anlatmak zor. MillîMücadele esnasında Yunan’ın Polatlı’ya kadar gelip bu Meclisin Kayseri’ye taşınması gündeme geldiğinde -o günkü adıyla- Dersim Mebusu Diyap Ağa bu kürsüye gelmiş ve “Lafım kısadır beyler: Biz buraya kaçmaya mı geldik, yoksa dövüşerek ölmeye mi?” demiş ve Kayseri’ye taşınmanın tartışmaları bu Sözünü alkışların arasında yerine oturarak tamamlar. Meclisin Kayseri’ye taşınması kabul edilmez. 30 Ağustos 1919 Mustafa Kemal’e destek. Elâzığ Valisi Ali Galip Paşa Ferhatuşağı Reisi ve Rus harbinde Ruslara karşı sivil milislere albaylık rütbesiyle savaşan Diyap Ağa’yı çağırır. FnK7. KURTULUŞ SAVAŞI MUHAREBELER DÖNEMİ – ÖZET DERS NOTU – DÜZENLİ ORDUNUN KURULMASI Kurulma nedenleri;* Askeri disiplinden yoksun olan Kuva-i Milliye birliklerinin işgalleri önleyememesi* Kuva-i Milliye birliklerinin halktan zorla asker ve para toplamaları, buna karşı gelenleri kendi yöntemleriyle cezalandırmaları* Kişisel çıkar peşinde koşan Kuva-i Milliye şeflerini engelleme düşüncesi* Ulusal hareketi yasal bir çerçeve içine alarak, halkın TBMM’ye olan güvenini arttırma düşüncesi* Düzenli ordularla yapılan işgallerin, ancak düzenli birlikler tarafından önlenebileceğinin anlaşılması Sivas Kongresi sonrasında Batı Cephesi Kuva-i Milliye Komutanlığı’na atanan Ali Fuat Paşa Yunanlılarla yaptığı 24 Ekim 1920 Gediz Muharebesi’nde başarılı olamadı ve TBMM’de ilk defa tartışmalar yaşandı. Bunun üzerine Albay İsmet Paşa, Batı Cephesi Komutanı olarak atandı ve kuva-i milliye birliklerini dağıtarak yerine düzenli ordu birlikleri oluşturdu 8 Kasım 1920.NOT Gediz Muharebesi’nden sonra 9 Kasım 1920’de Batı Cephesi batı ve güney olmak üzere yeniden teşkilatlandırılarak Genelkurmay Başkanlığı’na bağlanmıştır. Batı Cephesi Komutanlığı’na Albay İsmet Bey, Güney Cephesi Komutanlığına Albay Refet Bey getirilmiştir. TBMM, düzenli orduyu kurmak ve ihtiyaçlarını karşılamak üzere de şunları yapmıştır;* Asker kaçaklarını cezalandırmak için “Firariler Kanunu”nu çıkardı ve İstiklal Mahkemeleri’ni devreye soktu.* Askeri eğitim ve subay yetiştirmek için “Ankara Subay Mektebi” açıldı.* Ankara’da merkez ordusu diğer bölgelerde ise seyyar jandarma birlikleri kuruldu.* Yeni vergiler uygulamaya koyuldu, Anadolu’daki tüm gelirlere el koyuldu.* Avrupa’daki bazı insani kuruluşların gönderdiği parasal yardımlar kabul edildi.* Hint ve Afgan Müslümanlarından gelen parasal yardımlar kabul edildi.* İtilaf Devletleri depolarından silah ve cephane kaçırılarak Anadolu’ya ulaştırıldı.* Sovyet Rusya’dan askeri ve ekonomik yardım sağlandı.* İtalya ve Fransa’dan, Anadolu’dan çekilirken, askeri malzeme alımı SAVAŞI’NDA CEPHELERUlusal Kurtuluş Savaşı, dört cephede gerçekleşmiştir;* Doğu Cephesi Ermenilere karşı açılmıştır. TBMM bu cephede Ermenilere karşı, Osmanlı’dan kalma son düzenli ordularla XV. Kolordu savaşmıştır.* Güney Cephesi Fransız – Ermeni işbirliğine karşı Güneydoğu Anadolu ve Çukurova’da halk direnişi Kuva-i Milliye yapılmıştır.* Batı Cephesi Yunanlılara dolayısıyla da İngiltere’ye karşı açılan cephedir. Bu cephede TBMM tarafından kurulan düzenli ordularla savaşılmıştır.* İç Cephe İstanbul Hükümeti’ne ve padişaha karşı ulusal egemenlik mücadelesi Kurtuluş Savaşı’nda İngiltere ve İtalya ile sıcak savaş yapılmamıştır. Ayrıca Boğazlar işgal altında olduğu için Doğu Trakya’da askeri cephe oluşturulamamış, bu bölgenin kendi imkânlarıyla mücadele etmesi sağlanmaya CEPHESİ* Osmanlı Tarihi’nde “Millet-i Sadıka” Sadık Millet olarak nitelenen Ermeniler, XIX. yüzyılın sonlarına kadar Osmanlı Devleti’ne bağlılıklarını sürdürmüşlerdir.* 1774 Küçük Kaynarca Antlaşması ile Rusya, Osmanlılara bağlı Ortodoksların haklarını koruma yetkisi kazanınca, Ermeniler üzerinde de etkili olmaya başlamıştır.* Daha sonra Ermeniler, Tanzimat 1839 ve Islahat 1856 Fermanları ile diğer azınlıklar gibi geniş yasal haklar elde etmişlerdir.* 1878 Berlin Antlaşması’yla “Ermeni Sorunu” ilk kez resmi belgelerde yer almıştır İngiltere ve Rusya’nın etkisiyle.* İngiltere, Doğu Anadolu’da bağımsız bir Ermenistan kurarak Rusya’nın Akdeniz’e ulaşmasını engelleme politikasını izlerken; Rusya kendine bağlı bir Ermenistan kurdurarak, bu devlet üzerinden Akdeniz’e ulaşmayı amaçlamıştır.* I. Dünya Savaşı yıllarında Ermeniler, Doğu Anadolu’da Ruslarla birlikte hareket ederek katliamlarda bulundular. Osmanlı Devleti bu katliamları engellemek amacıyla 14 Mayıs 1915’te “Tehcir zorunlu göç Kanunu”nu çıkararak, Ermenileri Suriye dolaylarına Avrupa Devletleri, bu olayı kendi çıkarları doğrultusunda, günümüze kadar politik malzeme olarak kullanmışlardır.* Rusya, 3 Mart 1918’de Brest – Litowsk Antlaşması’yla Kafkaslardan çekildi 1917 Bolşevik İhtilali’yle sonucu Çarlık rejimi yıkılmış, yerine Sovyet Rusya kurulmuştur.. Ayrıca Rusya bu antlaşmayla Kars, Ardahan ve Batum’u Osmanlı’ya geri verdi.* Osmanlı Devleti de I. Dünya Savaşı’ndan yenik ayrılınca Kafkaslarda oluşan otorite boşluğunda üç yeni devlet ortaya çıkmıştır. Bunlar; Gürcistan, Ermenistan ve Azerbaycan’dır 28 Mayıs 1918.* Osmanlı Devleti’nin güçsüzlüğünden ve Mondros’un getirdiği karışıklıktan yararlanan Ermeniler ve Gürcüler Wilson İlkeleri’ni ve Mondros Ateşkes Antlaşması’nı kendilerine göre yorumlayarak Doğu illerini işgale başladılar Ermeniler Kars’ı, Gürcüler Artvin, Ardahan ve Batum’u işgal etmiştir..NOT Bu dönemde Doğu Anadolu’da incelemelerde bulunan General Harbord hazırladığı raporda; Ermenilerin Doğu Anadolu’da soykırıma uğramadığını ve nüfusça çoğunlukta olmadıklarını ortaya koymuştur. Böylece Ermeniler ve işbirlikçilerinin propagandalarının gerçek dışı olduğu tarafsız incelemelerle kanıtlanmış oldu Harbord Raporu.* Sevr Antlaşması sonrasında işgal ve katliamlarını iyice arttıran Ermeniler, Erzurum, Oltu ve İspir dolaylarına kadar ilerlediler.* TBMM, 10 Haziran 1920’de Osmanlı Devleti’nden kalma birliklerin başına Kazım Karabekir Paşa’yı Doğu Cephesi Komutanı olarak atayıp ilk askeri cephesini açtı ve Ermenilere savaş ilan edildi.* Doğu Cephesi birlikleri Sarıkamış ve Kars çevresini kurtararak Gümrü’ye kadar ilerlediler. Zor durumda kalan Ermeniler ateşkes istediler. Ateşkesin ardından Ermenilerle Gümrü Antlaşması 3 Aralık 1920 imzalandı.* Buna göre;a Doğu sınırı Aras nehri Çıldır Gölü hattına kadar Kars, Sarıkamış, Kağızman, Kulp ve Iğdır Türk Devleti’ne Ermenistan Türk toprakları üzerindeki iddialardan vazgeçecek ve Sevr Antlaşması’nı tanımadığını ilan Düşman ordusuna katılarak Türklere karşı silah kullanmış veya öldürme olaylarına katılmışolanların dışında kalan Ermeniler, isterlerse altı ay içinde Türkiye’ye Ermenistan, TBMM Hükümeti’ne düşmanca harekette bulunmayacaktır.* Antlaşmanın Önemi ve Sonuçları* TBMM’nin imzaladığı ilk antlaşmadır.* TBMM’nin ilk askeri ve uluslararası alandaki ilk siyasi başarısıdır.* TBMM’yi ve Misak-ı Milli’yi tanıyan ilk devlet Ermenistan olmuştur.* Sevr’i geçersiz sayan ilk uluslararası siyasi belgedir.* Doğu Cephesi ilk çözüme kavuşan cephe olup bölgedeki birlikler Batı ve Güney cephelerine kaydırılarak bu cephelerin güçlenmesi sağlanmıştır.* TBMM bu antlaşmada “Türkiye” adını kullanmıştır.* Ermeni sorunu çözüme kavuşturulmuştur.* Antlaşma Türkiye’nin Sovyet Rusya ve Gürcistan’la dış ilişkiler kurmasını SORUAşağıdakilerden hangisi Gümrü Antlaşması’yla sağlanan kazanımlardan biri değildir?A Gürcistan’la olan anlaşmazlıkların ortadan kaldırılmasına zemin hazırlamasıB Doğu Cephesi’ndeki silah ve teçhizatın bir kısmının batıya taşınmasına ortam hazırlamasıC Halk arasında orduya ve Meclise duyulan güvenin artmasıD Sovyetlerden alınacak yardımların Anadolu’ya gelmesini sağlayacak yolun açılmasıE Afganistan’la dostluk anlaşması yapılması2011 – KPSSCevap ENOT Gürcistan ile de sınır olunduğundan, 23 Şubat 1921’de Gürcistan’la Ankara Batum – Gürcü Antlaşması imzalanmış; Gürcistan, Artvin, Ardahan ve Batum’u Türkiye’ye bırakmıştır. Ayrıca Gürcistan’ın Ankara’da bir elçilik açması kararlaştırılmıştır ilk kez.* Doğu sınırlarımızla alakalı bir diğer antlaşma da I. İnönü Savaşı’ndan sonra Sovyet Rusya ile imzaladığımız 16 Mart 1921 tarihli Moskova Antlaşması’dır. Buna göre; Batum Gürcistan’a bırakılmıştır.* Doğu sınırımızı kesin olarak belirleyen son antlaşma ise 13 Ekim 1921’de Ermenistan,Azerbaycan ve Gürcistan’la imzaladığımız Kars Antlaşması’dır. Bu antlaşmada Moskova Antlaşması’ndaki hükümler aynen kabul edilmiştirGÜNEY CEPHESİ* Mondros Ateşkes Antlaşması imzalandıktan sonra Suriye’de bulunan İngiliz birlikleri Hatay, Antep, Maraş, Adana ve Urfa illerini işgal etmişse de daha sonra Fransa ile bir protokol imzalayarak 15 Eylül 1919 – Suriye İtilafnamesi Musul’a karşılık buraları Fransızlara bıraktılar.* Fransızların Suriye’den toplayıp getirdikleri “Ermeni İntikam Alayı” 10 bin kişi ile Türk halkını yok etmeye kalkışması üzerine, bölgede milli teşkilatlanma Kuva-i Milliye ve toplu direnişler ortaya çıktı.* Sivas Kongresi’nden sonra bölgeye gönderilen gönüllü subaylar direnişleri örgütlemeye çalıştılar.* Yöre halkının yoğun direnişi sonunda; Maraş 11 Şubat 1920’de, Urfa 10 Nisan 1920’de Fransız işgalinden kurtulmuştur.* Antep üstün Fransız kuvvetlerine karşı on bir aya yakın kahramanca mücadele etmiş, evladını ve Üsteğmen Mehmet Said Bey’i Şahin Bey’i şehit vermiş ancak 9 Şubat 1921’de Antep Fransızların eline geçmiştir.* Fransa, Güney Cephesi’ndeki bu halk direnişi karşısında burada kalınamayacağını anlamış ve Sakarya Meydan Muharebesi’nden sonra TBMM Hükümeti ile Ankara Antlaşması’nı 20 Ekim 1921 imzalayarak Hatay dışında işgal ettiği yerlerden çekilmiştir. Böylece Güney Cephesi’ndeki askeri mücadele sona TBMM, düşmana karşı üstün bir şekilde savunma yapan Antep’e “Gazi” 6 Şubat 1921, Maraş’a “Kahraman” 1973, Urfa’ya “Şanlı” 1984 ünvanlarını Güney Cephesi, diğer cephelerden farklı olarak düzenli ordunun katkısı olmadan, yöre halkının bölgesel güçleriyle Fransız işgalinden kurtarılmıştır. Yani Kuva-i Milliye’nin en etkili olduğu cephe Güney Cephesi’dir.* Antalya ve Konya çevresini işgal eden İtalyanlar ise Yunanlılarla aralarındaki anlaşmazlıklardan dolayı kısmen Milli Mücadele’ye destek vermişler ve II. İnönü Muharebesi’nin kazanılması üzerine, işgalbölgelerini boşaltmaya başlamışlardır 5 Temmuz 1921.* Türk Ordusu’nun Kütahya – Eskişehir Muharebeleri’nde yenilmesi üzerine İtalyanlar çekilmeyi yavaşlatmışlar; ancak Sakarya Zaferi üzerine Yunanlıların başarılı olamayacağını anlamışlar ve işgallerine kesin olarak son CEPHESİ* Kurtuluş Savaşı’nın kaderinin çizildiği cephedir.* Bu cephede Yunan işgallerine ve onların en büyük destekçileri İngilizlere karşı dolaylı bir mücadele verilmiştir.* I. İnönü Muharebesi’ne kadar, Kuva-i Milliye birliklerinin mücadelesi şeklinde devam eden Batı Cephesi, Balıkesir – Alaşehir Kongreleri sonucu resmen kurulmuştu Temmuz 1920.* Bu cephe, Temsil Kurulu’nun Ali Fuat Paşa’yı komutan olarak atamasıyla Ulusal Hareketin kontrolüne girmiştir.* Batı Cephesi’ndeki düzenli ordular daha sonra İsmet Paşa 8 Kasım 1920 – düzenli ordunun kurulması ve Refet Paşaların son olarak da Mustafa Kemal Paşa’nın komutasında savaşmışlardır.* Yunanlıların, İzmir’in işgalinden Sevr Antlaşması’nın imzalanmasına kadar ki ileri hareketinin temel amacı, öncelikle Sevr’i kabul ettirmek, bundan sonrasında da antlaşmayı uygulamaya koydurmaktır.* Bu cephedeki savaşlar 11 Ekim 1922’de Mudanya Ateşkes Antlaşması’nın imzalanmasıyla sona İNÖNÜ MUHAREBESİ6 – 10 OCAK 1921 Yunanlılar, Çerkez Ethem Ayaklanması’ndan da 27 Aralık 1920 yararlanarak 6 Ocak 1921’de ileri harekâta başladılar savaşın özel nedeni.– Amaçları* TBMM Hükümeti’ne Sevr’i zorla kabul ettirmek* Eskişehir’i alarak Ankara yolunu açmak ve Milli Mücadele’yi engellemek* Yeni kurulan Türk ordusunu fazla güçlenmeden ortadan kaldırmak* İngiltere’nin kendilerine verdiği desteği devam ettirmek– Savaş* 10 Ocak 1921’de İsmet Paşa komutasındaki ordu birliklerimiz, İnönü mevzilerinde kendilerinden hem sayıca hem de silah yönünden güçlü olan Yunan ordusunu mağlup etti.* Diğer taraftan Çerkez Ethem ile olan mücadele de 20 Ocak 1921’de düzenli ordunun başarısıyla sonuçlandı. Çerkez Ethem, Yunanlılara sığındı.– Sonuçları– İç Siyasetteki Sonuçları* TBMM’nin kurduğu düzenli orduların Batı Cephesi’ndeki ilk başarısıdır.* Türk milletinin TBMM’ye ve düzenli orduya olan güveni artmış, askere kayıt olanların sayısı fazlalaşmıştır.* TBMM’nin otoritesi artmıştır.* Yeni Türk Devleti’nin ilk Anayasası Teşkilat-ı Esasiye Kanunu kabul edilmiştir 20 Ocak 1921.* 12 Mart 1921’de İstiklal Marşı kabul edilmiştir.* Batı Cephesi Komutanı Albay İsmet Bey’in rütbesi Generalliğe Paşalığa yükseltildi 1 Mart 1921.ÖRNEK SORUKurtuluş Savaşı’nın anlamını ve bağımsızlık isteğini dile getirecek bir marşın yazılması için yarışmayı aşağıdakilerden hangisi açmıştır?A Millî Savunma BakanlığıB Genelkurmay BaşkanlığıC Millî Eğitim BakanlığıD İçişleri BakanlığıE Dışişleri Bakanlığı2011 – KPSSCevap C– Dış Siyasetteki Sonuçları Londra Konferansı 23 Şubat – 12 Mart 1921* Doğu ve Güney cephelerinde kazanılan başarılardan sonra I. İnönü Savaşı’nın da kazanılması ve TBMM’nin Sovyet Rusya’ya yakınlaşması üzerine İtilaf Devletleri özellikle Fransa ve İtalya tarafından düzenlenmiş bir konferanstır.* Amaç; Sevr’i biraz yumuşatarak TBMM’ye kabul ettirebilmek ve Yunan ordusuna toparlanması için zaman kazandırmaktır.* İtilaf Devletleri, TBMM’yi resmen tanımamak için görüşmelere Türk tarafını temsilen sadece İstanbul Hükümeti’ni çağırdılar. Ayrıca İstanbul ve Ankara arasındaki rekabeti arttırmak amacıyla da İstanbul’dan gelecek görüşmeciler içinde Mustafa Kemal’in ya da TBMM’yi temsilen bir başka delegenin bulunmasını İtilaf Devletleri’nin, Londra Konferansı’na hem Osmanlı Hükümeti’ni hem de TBMM Hükümeti’ni çağırmalarının amacı, iki hükümet arasındaki görüş ayrılıklarından yararlanmak istemeleridir.* Mustafa kemal bu durumu kabul etmeyince İtilaf Devletleri, İtalya’nın aracılığıyla TBMM Hükümeti’ni konferansa resmen çağırmak zorunda Böylece TBMM Hükümeti, İtilaf Devletleri tarafından hukuksal olarak ilk defa tanınmış oldu.* Görüşmelerde TBMM’yi Bekir Sami Bey başkanlığındaki bir heyet temsil etmiştir. Görüşmeler sırasında İstanbul Hükümeti adına söz alan Tevfik Paşa’nın, “Söz hakkı milletimin gerçek temsilcisi olan TBMM üyelerinindir.” diyerek, söz hakkını Ankara Hükümeti temsilcisine bırakması, İtilaf Devletleri’nin ikilik ve çatışma planlarını Tevfik Paşa’nın söz hakkını TBMM temsilcisine bırakması, Türk ulusunu temsil eden tek makamın Ankara’daki TBMM olduğunun kabul edilmesi anlamına gelir.* TBMM bu konferanstan Türklerin lehine bir karar çıkmayacağını bildiği halde;* Türk ulusunun haklı davasını ve Misak-ı Milli’yi dünyaya duyurmayı,* İtilaf Devletleri’nin “Türkler barış görüşmelerine katılmayarak savaşı devam ettiriyor.” gibi propagandalarına engel olmayı,* Türk ulusunun yasal temsilcisinin TBMM olduğunu ve TBMM’nin hukuksal varlığını kanıtlamayı amaçlamıştır.* İtilaf Devletleri, konferansta Sevr’in biraz yumuşatılmış şeklini teklif edincekonferanstan bir sonuç alınamadı ve konferans dağıldı 12 Mart 1921.* Konferans’ın Önemi İtilaf Devletleri, TBMM Hükümeti’ni toplantıya çağırmakla TBMM’nin varlığını ilk kez resmen ve hukuken tanımışlardır. Sevr Antlaşması’nda değişiklik gündeme gelmesi Milli Mücadele hareketinin başarıya doğru gittiğini ortaya koymuştur. İtilaf Devletleri arasındaki görüş ayrılıkları derinleşmeye başlamıştır. TBMM, Misak-ı Milli’yi dünya kamuoyuna duyurmayı başarmıştır. Konferansta Sevr’in kabul ettirilememesi, II. İnönü Savaşı’na neden Konferans dağılırken Dışişleri Bakanı Bekir Sami Bey, İngiltere ile esir değişimi; Fransa ve İtalya ile de bu ülkelere ekonomik ayrıcalıklar tanıyan ikili antlaşmalar imzaladı. Ancak TBMM bu antlaşmaları fazla tavizkar ve ulusal bağımsızlığa aykırı bulduğu için onaylamamıştır. Afgan Dostluk Antlaşması 1 Mart 1921* Londra Konferansı devam ederken bir elçilik heyeti de Sovyet Rusya ile görüşmeler yapmak için Moskova’ya gönderilmiştir.* Bu heyet, Sovyet Rusya ile görüşmelere başladığında Moskova’da bulunan Afganistan temsilcileriyle de bir antlaşma imzalamıştır. Bu antlaşmayla;* Afganistan TBMM Hükümeti’nin, TBMM’de Afganistan’ın bağımsızlığını tanımıştır.* Taraflardan birinin saldırıya uğraması durumunda diğerinin yardım etmesi kararlaştırılmıştır.* Türkiye’nin kültürel yardım amacıyla Afganistan’a en az beş yıl kalmak şartıyla öğretmenler ve subaylar göndermesi karara Bu antlaşma ile Yeni Türk Devleti’ni tanıyan ilk İslam Devleti Afganistan olmuştur. Bu antlaşma aynı zamanda TBMM’nin dünya kamuoyunda tanınmasına yardımcı olmuştur. Moskova Dostluk Antlaşması 16 Mart 1921* I. Dünya Savaşı sırasında Rusya’da Bolşevik İhtilali meydan gelmiş, Çarlık Rusya yıkılarak Sovyet yönetimi kurulmuştu. Sovyet Rusya, İtilaflardan ayrılarak sömürgeciliğe karşıçıkan uygulamalar yapmıştır gizli antlaşmaları deşifre etmiştir..* TBMM ile siyasi ilişki kuran ilk devlet 3 Haziran 1920’de Sovyet Rusya olmuştur. Ancak Sovyet Rusya’nın TBMM’nin geleceği konusunda bazı endişeleri vardı. TBMM’nin;* Doğu’da Ermenileri yenilgiye uğratması,* I. İnönü Savaşı’nı kazanması,* Batılı devletler tarafından Londra Konferansı’na çağırılması gibi başarıları Sovyet Rusya’daki endişeyi ortadan kaldırmıştır;* TBMM Hükümeti ile Sovyet Rusya arasında Moskova Antlaşması’nın imzalanmasında;* İki yeni devletin de düşmanlarının ortak İtilaf Devletleri olmasından dolayı Boğazlar üzerinde ve güney sınırında güçlü Türkiye’nin varlığının Rusya’nın güvenliği açısından önemli olması,* Türkiye ile Sovyet Rusya’nın diplomasi alanında birbirine ihtiyaç duyması,* Rusya’nın Ermenilerle ilgili taleplerden Türkiye lehine vazgeçmesi,* Rusya’nın, Yeni Türk Devleti’nin Batılı büyük devletlerle yakınlaşmasını istememesi,* Sovyet Rusya’nın iç kargaşaları ortadan kaldırarak yeni rejimi ülkesine yerleştirmek istemesi,* TBMM’nin Sovyet Rusya gibi büyük Batılı bir devletin siyasal ve ekonomik dış desteğini sağlama düşüncesi,* TBMM’nin Doğu Cephesi’ni kesin olarak kapatma isteği gibi nedenler etkili SORUTürkiye Büyük Millet Meclisi, 11 Mayıs 1920 tarihinde Bekir Sami Bey’in başkanlığında bir heyeti, Moskova’ ya Sovyetler Birliği’yle bağlantı kurmak ve dostluk antlaşması ortamı hazırlamak amacıyla Sovyetler Birliği’yle antlaşma yapma gereği duymasındaki amacın aşağıdakilerden hangisi olduğu savunulabilir?A Londra Konferansı’nın yapılmasını geciktirmekB Sovyetler Birliği’ndeki yeni rejimin ülkede yayılmasını önlemekC Kafkasya Cumhuriyetlerinin kurulmasını engellemekD Düşmanları aynı olan iki ülke arasında siyasi ve askerî güç birliği sağlamakE Mecliste birlikte hareket edilmesini sağlayarak gruplaşmaları önlemek2009 – KPSSCevap D– Antlaşmanın Maddeleri1 Her devlet taraflar kendi geleceğine kendisi karar verecektir.* Bu madde ile Sovyet Rusya ve TBMM Hükümeti, birbirlerinin bağımsızlıklarına saygılı olacaklarına dair birbirlerine güvence vermiştir Wilson İlkeleri’ne uyumluluk gösterilmiştir..2 Taraflardan birinin tanımadığı uluslar arası bir antlaşma veya senedi, diğeri de tanımayacaktır.* Bu madde iki hükümetin uluslar arası siyasette birlikte hareket edeceği anlamını taşır.* Yani bu madde ile Sovyet Rusya Misak-ı Milli’yi tanıyor, kapitülasyonları ilk kez ve Sevr Antlaşması’nı Osmanlı Devleti ile Çarlık Rusya’nın daha önceden imzaladığı bütün antlaşmalar geçersiz sayılacaktır.* Bu madde iki ülkede de köklü rejim değişikliği olduğunu gösterir.* Bu madde ile aynı zamanda Sovyet Rusya, Sevr’i reddetmiş Batum’un Gürcistan’a dolayısıyla Rusya’ya bırakılması şartıyla Sovyet Rusya daha önce Ermenistan ve TBMM Hükümetleri arasında imzalanan Gümrü Antlaşması’nı ve çizilen Doğu sınırını onaylayacaktır.* Batum’un bırakılması, Misak-ı Milli’den verilen ilk Boğazların uluslar arası ticarete açılması için Karadeniz’e kıyısı olan devletlerin katılacağı bir konferans Taraflar arasında ekonomik ve kültürel ilişkiler sıklaştırılacak, diplomatik alanda işbirliği yapılacaktır.* Kurtuluş Savaşı süresince dış yardımın büyük çoğunluğu Sovyet Rusya tarafından gerçekleştirilmiştir. Bu yardımlarla TBMM ordularının lojistik eksiklikleri giderilmiştir.– Antlaşmanın Önemi İlk defa bir büyük Batılı devlet TBMM’yi ve Misak-ı Milli’yi tanımıştır. Sovyet Rusya’nın Misak-ı Milli’yi kabul etmesiyle Doğu Cephesi tam anlamıyla güvenlik altına alındı ve buradaki birliklerimiz diğer cephelere kaydırıldı. Doğu sınırımız büyük ölçüde kesinlik kazanmıştır.. TBMM Hükümeti aradığı siyasi ve ekonomik dış desteği SORUAşağıdakilerin hangisinde, Birinci İnönü Savaşı’nın kazanılmasının etkisi vardır?A Gümrü AntlaşmasıB Moskova AntlaşmasıC Bükreş AntlaşmasıD Atina AntlaşmasıE İstanbul Antlaşması2008/KPSS ÖnlisansCevap BÖRNEK hukuki varlığının Anlaşma Devletlerince sorununun çözülmesiIII. Misak-ı Millî kararlarının başta Avrupa ülkeleri olmak üzere dünya kamuoyuna anlatılması1921 yılında TBMM, yukarıdakilerden hangileri için Londra Konferansı’na katılmayı yararlı görmüştür?A Yalnız I B Yalnız II C I ve IIID II ve III E I, II ve III2008/KPSS ÖnlisansCevap CÖRNEK SORUMoskova Antlaşması’nın 8. maddesiyle TBMM Hükümeti ve Sovyet Rusya birbirlerine karşı ülkelerinde örgütler kurulmasını önlemeye karar kararla, iç işlerine karışmama, karşılıklı güvence altına alma,III. aynı uluslararası ittifaklarda yer alma,durumlarından hangilerinin amaçlandığı savunulabilir?A Yalnız I B Yalnız II C I ve IID II ve III E I, II ve III2008/KPSS OrtaöğretimCevap CÖRNEK SORUMoskova Antlaşması’nda yer alan “İki taraftan birinin tanımadığı uluslararası hiçbir antlaşmayı, diğeri de tanımayacaktır.” maddesiyle aşağıdaki antlaşmalardan hangisinin kastedildiği savunulabilir?A Ankara B Sevr C KarsD Gümrü E Brest-Litowsk2010 KPSS – LisansCevap MUHAREBESİ23 MART – 1 NİSAN 1921– Nedenleri* Londra Konferansı’ndan bir sonuç alınamaması,* Sevr’i TBMM’ye zorla kabul ettirmek,* İngiltere’nin Yunanlıları kışkırtması,* Yunanistan’ın dostlarına gücünü kanıtlamak istemesi– Savaş* Yunanlılar 23 Mart’ta Bursa ve Uşak üzerinden saldırıya geçmiş ancak başarılı olamayarak geri çekilmek zorunda kalmışlardır.* Yunanlıların geri çekilmesinden sonra Aslıhanlar ve Dumlupınar çevresinde Yunan kuvvetlerine taarruzlar düzenleyen Türk birlikleri beklediği sonuçları Bu durum Türk ordusunun henüz taarruz gücüne ulaşamadığını gösterir.– Sonuçları* Halkın TBMM Hükümeti’ne ve düzenli orduya olan güveni artmıştır.* Savaşın sonucu meclise ulaştığında, TBMM Başkanı Mustafa Kemal Paşa, Meclis adına Batı Cephesi komutanlığına çektiği kutlama telgrafında “Siz orada yalnız düşmanı değil, aynı zamanda Türk Milleti’nin makûs kötü giden, ters talihini de yendiniz.” diyerek zaferin önemini vurgulamıştır.* Batı Cephesi’nin kuzey ve güneyindeki birlikler birleştirilerek İsmet Paşa’nın komutasına verildi Daha önce Refet Paşa da Batı Cephesi’nin güney kanadındaki birliklere komuta ediyordu..* İtalyanlar Anadolu’da işgal ettiği yerleri boşaltmaya başlamışlardır 5 Temmuz 1921.NOT İtalya, Sakarya Savaşı’ndan sonra tamamen Anadolu’dan çekilecektir.* İngilizler barış koşullarını yeniden görüşmek için girişimlerde bulunup, Malta’daki bazı tutukluları 40 kişi serbest bırakmışlardır.* Fransızlar da barış görüşmeleri yapmak amacıyla tam yetkili bir diplomat ve heyeti Ankara’ya göndermişler, ayrıca Zonguldak’ı da boşaltmışlardır 19 Haziran 1921.NOT İnönü Savaşları’nın Kurtuluş Savaşı’ndaki başlıca rolü, düşmanı oyalamak ve zaman kazanmak – KÜTAHYA MUHAREBELERİ10 – 24 TEMMUZ 1921* Yunanlılar, İnönü Savaşları’nın intikamını almak, TBMM Hükümeti’ni ortadan kaldırıp Milli Mücadele hareketini engellemek, Sevr Barışı’nı Türk milletine kabul ettirmek amacıyla İngiltere’den aldıkları silah ve askeri malzemelerle yeni bir saldırı için tekrar hazırlıklara başladılar.* 10 Temmuz 1921 günü üstün kuvvetlerle Eskişehir ve Afyon yönünde saldırı başlatan Yunanlılar, Türk ordusunu geri çekilmeye zorladılar aldığımız ilk ve tek yenilgi.* Bu yenilgi üzerine Türk kuvvetleri Mustafa Kemal Paşa’nın emriyle;* Yeniden toparlanmak için zaman kazandırmak,* Düşmanla arasında doğal bir engel oluşturmak,* Yunan kuvvetlerini ordu merkezlerinden uzaklaştırmak,* Taarruz gücüne erişebilmek için ihtiyaçlarını karşılamak ve eksikliklerini gidermek amacıyla Sakarya Nehri’nin doğusuna çekilmiştir.– Sonuçları* Kütahya, Eskişehir ve Afyon Yunanlıların eline geçti. Yunan ordusu Ankara’nın Polatlı ilçesine kadar ilerledi.* TBMM’de olumsuz tartışmalar yaşandı ve Mustafa Kemal Paşa’ya karşı tepkiler yoğunlaştı ikinci defa siyasi tartışmalar yaşanmıştır..NOT İlk defa siyasi tartışmalar, Kuva-i Milliye’nin dağıtılıp düzenli ordunun kurulması sırasında ortaya çıkmıştır.* TBMM’ye duyulan güven geçici bir süre de olsa sarsıldı ve Meclis’in Kayseri’ye taşınması fikri gündeme geldi. Fakat bu düşünce reddedildi.* TBMM Başkanı Mustafa Kemal Paşa; 3 Ağustos 1921’de General İsmet Paşa’yı Genelkurmay Başkanlığı görevinden almış ve Milli Savunma Bakanı Orgeneral Fevzi Paşa’yı bu vazifeyle de görevlendirmiştir.* Dış politikada İtalya geri çekilme işlemini durdururken, Fransa da barış görüşmelerini uzatmıştır.– Başkomutanlık Yasası 5 Ağustos 1921* Eskişehir – Kütahya Muharebeleri sonucunda, Türk ordusunun Sakarya’nın doğusuna çekilmesi, TBMM’de Mustafa Kemal’e yönelik tartışmaların başlamasına neden oldu.* Mustafa Kemal, Meclisin tüm yetkilerinin üç aylık bir süre için kendisine verilmesi şartıyla, Başkomutanlığı kabul edeceğini Mecliste Mustafa Kemal Paşa’yı sevenler ve ona karşı olanlar onun başkomutan olması konusunda birleştiler. Mustafa Kemal Paşa’ya karşı olanlar II. Grup milletvekilleri onun başarısızlığa uğrayacağını ve yıpranacağını; sevenler Kemalistler ise, orduyu ve Türk ulusunu içine düştüğü zor durumdan Mustafa Kemal Paşa’nın kurtarabileceğini düşünüyorlardı.* Yoğun tartışmalardan sonra 5 Ağustos 1921’de kabul edilen kanunla, Mustafa Kemal Paşa’ya Meclisin tüm yetkileri verilerek yasama, yürütme, yargı, üç aylık bir süre için Başkomutan Böylece Mustafa Kemal Paşa, Erzurum Kongresi öncesinde 7 – 8 Temmuz 1919 gecesi istifa ederek ayrıldığı askerlik görevine yeniden dönmüştür.* Mustafa Kemal Paşa’nın bu yetkiyi istemesindeki temel amaç; hızlı karar alıp uygulayabilmek ve devlet işlerinde tek başına hareket Mustafa Kemal Paşa’nın Başkomutanlık yetkisi, ilerleyen zaman dilimi içerisinde kesin sonuç alınamadığından 20 Temmuz 1922’de süresiz hale getirilmiştir. Bu durum Meclisin Mustafa Kemal Paşa’ya karşı güveninin arttığını Başkomutanlık Yasası, Mustafa Kemal Paşa’nın Cumhurbaşkanı seçilmesiyle yürürlükten kaldırılmıştır.– Tekalif-i Milliye Emirleri 7 – 8 Ağustos 1921* Başkomutan Mustafa Kemal Paşa; ordunun acil ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla yetkisini kullanarak, 7 – 8 Ağustos 1921’de Tekalif-i Milliye Emirleri’ni Ulusal Yükümlülük Buyrukları yayınlamıştır.* Bu emirlere göre;* Her aile bir çift çorap, çarık, çamaşır ile bir elbise verip bir askeri giydirecektir.* Kamyon lastiği satanların ve akaryakıt istasyonları olanların mallarının % 40’na bedeli sonradan ödenmek üzere el konulacaktır.* Herkes elindeki tüm silah ve cephaneyi üç gün içerisinde orduya teslim edecektir.* Ulaşım aracı olanlar, ayda 100 km’lik mesafe için savaş araç ve gereci taşıyacaktır.* Silah yapımını bilen zanaatkârlar ordu hizmetine girecektir.* Eli silah tutan herkes orduya katılacaktır.* Bu yardımların mümkün olan en kısa sürede toplanabilmesi için her ilçede bir “Tekalif-i Milliye Komisyonu” kurulacak ve bu komisyonların hızlı çalışmasını sağlamak için de İstiklal Mahkemeleri 1920 – 1921 yıllarında Yeni Türk Devleti’nin gelirleri savaş giderlerini karşılayamadığından bu durum Tekalif-i Milliye Emirleri çıkartılarak giderilmeye İstiklal Mahkemeleri’ne gerek kalmadan Türk halkı kendisinden istenilen yardımları fazlasıyla verdi ve bir hafta içerisinde ordunun ihtiyaçları büyük ölçüde karşılanmış Tekalif-i Milliye Emirleri’nin yayınlanması, “Topyekün Seferberlik” halinin başlatıldığını SORUAşağıdakilerden hangisi, Türk ordusunun Sakarya’nın doğusuna çekilmesinin sonuçlarından biridir?A TBMM’nin yetkilerini bir süre için Mustafa Kemal’e vermesiB İstiklal Mahkemeleri’nin kurulmasıC Gümrü Antlaşması’nın imzalanmasıD Çerkez Ethem Ayaklanması’nın bastırılmasıE Türkiye ile Sovyetler Birliği arasında yakınlaşmanın başlaması2006/KPSS ÖnlisansCevap AÖRNEK SORUTekâlif-i Millîye Emirleri’nin çıkarılmasına aşağıdaki savaşların hangisinin sonucunda gerek görülmüştür?A Başkomutanlık SavaşıB Sakarya SavaşıC Birinci İnönü SavaşıD İkinci İnönü SavaşıE Eskişehir ve Kütahya Savaşları2008/KPSS ÖnlisansCevap ESAKARYA MEYDAN MUHAREBESİ 23 AĞUSTOS – 12 EYLÜL 1921– Nedenleri* Sevr’i Türklere zorla kabul ettirme düşüncesi,* Yunanlıların son bir saldırı ile Ankara’yı alarak TBMM’yi ve Milli Hareketi yok etmek istemeleri– Savaş* Mustafa Kemal Paşa, Genelkurmay Başkanı Fevzi Çakmak ile birlikte Polatlı’ya gelerek, Başkomutanlık karargâhını burada kurdu.* Yunan ordusunun 23 Ağustos 1921’de Sakarya Nehri’nin doğusuna geçerek Türk mevzilerine saldırısıyla savaş başladı.* Başkomutan Mustafa Kemal Paşa; “Hatt-ı müdafaa yoktur, Sath-ı müdafaa alan, yüzey savunması vardır. O satıh bütün vatandır. Vatanın her karış toprağı, vatandaşın kanı ile ıslanmadıkça terk olunamaz.” emrini vererek savaşın planını açıklamıştır.* Bu savaş taktiği ile klasik cephe savaşı yerine “alan savaşı” yapıldı.* Türk ordusu bu plan doğrultusunda tüm vatan topraklarını savunmaya başladı. 5 Eylül’de Yunanlıların saldırı gücü kırıldı. Geri çekilmeye zorlanan Yunanlılar 12 Eylül1921’de bozguna uğratıldı. Bu tarihte Sakarya Irmağı’nın doğusu düşmandan tamamen temizlenmiş SORUMustafa Kemal, “Hattı müdafaa yoktur; sathı müdafaa vardır. O satıh bütün vatandır. Vatanın her karış toprağı, vatandaşın kanıyla ıslanmadıkça terk olunmaz.” emriyle aşağıdaki savaşlardan hangisinin kaderini belirlemiştir?A I. İnönü B SakaryaC II. İnönü D Eskişehir ve KütahyaE Başkomutanlık2010 KPSS – LisansCevap B– Sonuçları– İç Siyasetteki Sonuçları* Yunan ordusunun saldırı gücü kırılarak savunma durumuna çekilmesi sağlandı. Taarruz sırası Türk ordusuna geldi.* Türk ordusunun 1683 II. Viyana Bozgunu’ndan beri Avrupa karşısında devam eden gerileyişi ve çözülüşü sona erdi.* TBMM, Mustafa Kemal Paşa’ya “Mareşallik” rütbesi ve “Gazilik” ünvanı verdi 19 Eylül 1921.NOT Türk ordusu çok sayıda subayını kaybettiği için Sakarya Muharebesi “Subaylar Savaşı” olarak da bilinir.– Dış Siyasetteki Sonuçları* İtalyanlar, Anadolu’da işgal ettikleri yerlerden tamamen çekildiler.* Yunalıların Sevr’i uygulamada başarılı olamayacağını anlayan İngilizler, askeri yardımı kesmişlerdir.* İtilaf Devletleri arasındaki görüş ayrıkları iyice arttı ve birlik tamamen bozuldu.* İtilaf Devletleri, Türkiye ve Yunanistan’a ateşkes teklifinde Bu durum TBMM Hükümeti’nin varlığını askeri alandaki başarılarıyla kabul ettirdiğini gösterir.* Çizgisel klasik cephe anlayışı yerine, tüm alanın savunulması gibi yeni bir taktik, savaş tarihine geçti.* İngiltere, 23 Ekim 1921’de TBMM ile imzaladığı İstanbul Sözleşmesi ile Malta sürgünlerinin tamamını serbest bıraktı Birkısmını II. İnönü Savaşı’ndan sonra serbest bırakmıştı..* Sovyet Rusya’nın isteği ile Kafkas Cumhuriyetleri ile Azerbaycan, Ermenistan ve Gürcistan TBMM Hükümeti arasında Kars Dostluk ve Kardeşlik Antlaşması imzalandı 13 Ekim 1921. Buna göre; Moskova Antlaşması’nın onaylanması niteliğindedir. Doğu sınırımız kesin şeklini almıştır. Nahçivan, Azerbaycan’a bağlı özerk bir bölge kabul edilmiştir. Taraflar arasında sağlık, güvenlik, ticaret ve gümrük konularında işbirliği yapılmasına karar verilmiştir. İstanbul’un güvenliğinin sağlanması ve Boğazların ticarete açılması karara bağlanmıştır.* Fransızlar, İngilizleri Türkiye’ye karşı yalnız bırakarak 20 Ekim 1921’de Ankara Antlaşması’nı imzaladılar ve işgal ettikleri bölgelerden çekildiler. Bu antlaşmaya göre;* İki taraf arasındaki silahlı mücadele sona erecek,* Fransızlar, Adana, Maraş, Antep ve Urfa’yı boşaltacak,* Savaşılan bölgelerde genel af ilan edilecek ve esirler karşılıklı olarak serbest bırakılacak,* Türk ordusu bugünkü Suriye sınırının kuzeyine, Fransız ordusu ise güneyine çekilecek,* Hatay ve İskenderun Fransa’nın mandası Suriye’de kalacak fakat bu bölgelerde dili Türkçe olan özel bir yönetim kurulacak* Fransa Suriye’den çekilirse Hatay halkı kendi geleceğini belirlemek üzere halk oylamasına gidebilecekNOT Bu durum Hatay’da Türk kültürünün korunmasını kolaylaştırmış ve Hatay’ın 1939’da anavatana katılmasına katkı Hatay’ın Fransa’ya bırakılması Misak-ı Milli’den verilen ikinci tavizdir.* Caber Kalesi Türk toprağı sayılacak ve Türk askeri tarafından korunacaktır Anadolu Selçuklu Devleti’nin kurucusu Süleyman Şah’ın türbesi burada olduğu için bu şekilde bir karar alınmıştır..* Ankara Antlaşması’nın Önemi TBMM’yi ve Misak-ı Milli’yi tanıyan ilk İtilaf Devleti Fransa’dır. İtalyanlardan sonra Fransızların da Anadolu’yu boşaltmaları sonucunda İtilaf Bloğu tamamen parçalandı ve İngilizler TBMM karşısında yalnız kaldılar. Hatay ve İskenderun dışında bugünkü Suriye sınırımız çizildi Bu antlaşmayla belirlenen güney sınırımız, Lozan Barış Antlaşması’nda da 24 Temmuz 1923 aynen kabul edilmiştir.. Güney cephesi de kapandı ve bundan sonra bütün birliklerimiz Batı Cephesi’ne Sovyet Rusya bu antlaşmayı protesto etmiştir. Bu durum Sovyet Rusya’nın; TBMM’nin Batı ile yakınlaşmasını istemediğini I. İnönü ve Sakarya Savaşları’ndan sonra çeşitli antlaşmaların yapılması; “dış politikada güçlü ve sözü geçer olmanın ön koşulunun içte de güçlü olmak” olduğunu gösterir.* 2 Ocak 1922’de Ukrayna Cumhuriyeti Sovyet Rusya’ya bağımlı ile TBMM Hükümeti arasında bir dostluk antlaşması daha imzalanarak, Sovyet Rusya’nın, TBMM’ye yapacağı destek ve yardımlara kesinlik Devletleri’nin Barış Teklifleri* İtilaf Devletleri, 22 Mart 1922’de Paris’te bir konferans düzenleyerek Türkiye ve Yunanistan arasındaki savaşı durdurmaya yönelik ateşkes ve barış önerileri hazırlamışlardır Paris Mukarreratı. TBMM’yi temsilen Dışişleri Bakanı Yusuf Kemal Tengirşenk katılmıştır. Buna göre;* İki tarafta savaş hazırlığı yapmayacaktır.* İki taraf arasında tampon bölge oluşturulacaktır.* Ateşkes 3 ay sürecek, gerekirse uzatılabilecektir.* İtilaf Devletleri tarafından kurulan bir komisyon Türk ordusunun askeri durumunu İtilaf Devletleri bu öneriyle Yunanistan’ı gözetmişlerdir. Türk Devleti, bu öneriyi bağımsızlık ilkesine ters düştüğü için kabul etmemiştir.* İtilaf Devletleri 26 Mart 1922’de TBMM’ye sundukları barış önerisinde de Sevr’in biraz yumuşatılmış şeklini teklif ettiler. TBMM bu öneriyi de bağımsızlık ve devletlerin eşitliği ilkesine ters düştüğü için reddetmiştir.* Ateşkes ve barış görüşmeleri tıkanınca Büyük Taarruz hazırlıkları SORUKurtuluş Savaşı’nda Gürcistan ve Ermenistan hükümetleriyle yapılan Kars Antlaşması aşağıdakilerin hangisinde etkili olmuştur?A Sakarya Savaşı’nın kazanılmasıB Kafkas sınırının kesinleşmesiC Tekâlif-i Milliye Emirleri’nin Ulusal Yükümlülükler çıkarılmasıD TBMM’nin üç ay için yetkilerini Mustafa Kemal’e devretmesiE Ermenistan’la Gümrü Antlaşması’nın yapılması2007/KPSSCevap BÖRNEK SORUBatı Cephesinde Yunanistan’la yapılan aşağıdaki savaşlardan hangilerinin sonunda, Anlaşma Devletleri Yunan ordusunu güçlendirmek amacıyla TBMM’yle ilişki kurarak Sevr Antlaşması’nın koşullarını değiştirmek istemiştir?A Birinci İnönü – İkinci İnönüB Birinci İnönü – SakaryaC Sakarya – Büyük TaarruzD İkinci İnönü – Kütahya-EskişehirE Kütahya-Eskişehir – Büyük Taarruz2008/KPSS LisansCevap BÖRNEK SORUKurtuluş Savaşı’nda Gürcistan, Ermenistan Hükümetleriyle Kars Antlaşması antlaşmanın yapılmasında aşağıdakilerin hangisinin etkili olduğu savunulabilir?A Anlaşma Devletlerinin 22 Mart 1922’de barış için yeni koşullar önermesiB Rodos ve On İki Ada’nın İtalya’ya bırakılmasıC Mudanya Anlaşması’nın imzalanmasıD Musul’un Irak’a bırakılmasıE Sakarya Savaşı’nın kazanılması2008/KPSS LisansCevap EÖRNEK SORU Mustafa Kemal’e mareşallik unvanının verilmesi Fransa’yla Ankara Antlaşması’nın yapılmasıYukarıdaki gelişmeler aşağıdaki savaşlardan hangisinin sonuçları arasındadır?A Başkomutanlık SavaşıB Sakarya SavaşıC Birinci İnönü SavaşıD İkinci İnönü SavaşıE Eskişehir ve Kütahya Savaşları2008/KPSS OrtaöğretimCevap BÖRNEK SORUAşağıdaki gelişmelerden hangisinin, TBMM Hükümeti’nin tanınması konusunda Anlaşma Devletleri arasında görüş ayrılığı olduğunu gösterdiği savunulamaz?A Gürcistan ile antlaşma yapılmasıB Fransa ile Ankara Antlaşması’nın yapılmasıC II. İnönü Savaşı’ndan sonra İtalya’nın Anadolu’daki askerî gücünü çekmesiD TBMM Hükümetinin İtalya’nın aracılığı ile Londra Konferansı’na katılmasıE İngiltere’nin, Yunanistan’ı Kurtuluş Savaşı süresince desteklemesi2008/KPSS OrtaöğretimCevap AÖRNEK SORUKurtuluş Savaşı’nda,– Birinci İnönü Zaferi’nden sonra Anlaşma Devletlerinin Londra’da konferans düzenlemesi ve TBMM’yi davet etmesi,– Sakarya Zaferi’nden sonra Fransa’nın TBMM’yle Ankara Antlaşması’nı yapması,gelişmeleriyle aşağıdakilerden hangisine ulaşıldığı savunulabilir?A Anlaşma Devletlerinin TBMM’yi Sakarya Savaşı’ndan sonra tanıdığınaB İngiltere’nin savaşın sonuna kadar Yunanlıları desteklediğineC Halkların dış politikada etkili olduğunaD Uluslararası antlaşmaları uygulamak zorunluluğu olduğunaE Askerî başarıların Anlaşma Devletlerini TBMM’yle antlaşma yapmaya zorladığına2009 – KPSSCevap EÖRNEK SORUKurtuluş Savaşı’nın bütün şiddetiyle devam ettiği bir ortamda ara seçimlere gidilerek TBMM’nin çalışmalarını sürdürmesi bilgiyle aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir?A Halk egemenliğinin sürekliliğine önem verildiğineB TBMM Hükümetiyle İstanbul Hükümeti arasında görüş ayrılığı olduğunaC TBMM’ye Mebuslar Meclisinden katılım olduğunaD Ulusal güçlerin birleştirilmek istendiğineE Mecliste görüş ayrılıklarının olduğuna2009 – KPSSCevap ABÜYÜK TAARRUZ VE BAŞKOMUTANLIK MEYDAN MUHAREBESİ 26 AĞUSTOS – 18 EYLÜL 1922* Türk Ordusu’nun taarruz hazırlıkları uzun sürünce Meclis’te Başkomutan’a karşı olumsuz tavırlar ve muhalefet başladı.* Taarruzu kasten geciktirme ve Meclisi oyalamayla suçlanan Başkomutan Mustafa Kemal Paşa, Meclise gelerek yaptığı konuşmada; “Efendiler bizim de amacımız taarruzdur. Fakat yarı hazırlanmış bir orduyla taarruz etmek, kaybedilmiş bir savaştan daha kötü sonuçlar doğurabilir.” diyerek hazırlıkların sürdüğünü vurgulamış ve muhalefeti etkisizleştirmiştir.* Mustafa Kemal Paşa’nın Başkomutanlık yetkisi, 6 Mayıs 1922’ye kadar 3 kez uzatıldı.* Meclisin 5 Mayıs 1922’deki toplantısında Mustafa Kemal’e muhalif olanlar Başkomutanlık yetkisinin uzatılmasını engellediler.* Bu olay üzerine ertesi gün 6 Mayıs 1922 hasta yatağından kalkıp Meclise gelen Mustafa Kemal; “Efendiler böylesine kritik bir ortamda ordumuz başsız bırakılamaz. Bu bakımdan Başkomutanlığı bırakmadım, bırakamam ve bırakmayacağım.” demiştir.* Uzun açıklamalar ve sert tartışmalardan sonra “Başkomutanlık Kanunu” yeniden kabul edildi 6 Mayıs 1922.* 20 Temmuz 1922’de “Başkomutanlık Yasası”nın yürürlü süresinin tekrar uzatılması gündeme geldiğinde, bu sefer Mustafa Kemal sürenin uzatılmasını istememiştir. Buna rağmen Meclis, Başkomutanlığın süresiz olarak Mustafa Kemal’de kalmasına karar Meclisin bu tutumu Mustafa Kemal’e duyulan güvenin arttığını gösterir.* Mustafa Kemal Paşa, 6 Ağustos 1922’de taarruz kararı aldı ve komutanlarına hazır olmaları emrini verdi.* 20 Ağustos 1922’de Genelkurmay Başkanı Fevzi Çakmak ve Batı Cephesi Komutanı İsmet Paşa ile birlikte Akşehir’e gelen Mustafa Kemal Paşa, ordu birliklerine saldırı planını açıkladı “Yunan ordusu ani bir baskınla çevrilecek ve imha edilecektir.”* 26 Ağustos 1922 sabahı taarruz günü olarak kararlaştırıldı. Kumandanlık Karargâhı olarak da Afyon’un Kocatepe ilçesi seçildi.– Savaş* 26 Ağustos 1922 günü sabah saat 0530’da yoğun topçu atışıyla başlayan Türk taarruzu karşısında Yunan siperleri altı saatte aşıldı ve Yunan ordusu panik içinde kaçmaya başladı.* Süvari birliklerimiz kaçan Yunan ordusunu Eskişehir civarında çevirme hareketine başladı. Kaçış yolları tıkanan Yunan ordusu Afyon’un Dumlupınar bölgesinde kuşatıldı. 30 Ağustos 1922’de yapılan Başkomutanlık Dumlupınar Meydan Muharebesi’nde Yunan ordusunun büyük bir bölümü yok Yunan Başkomutanı da savaşa katıldığı için bu savaşa “Başkomutanlık Meydan Savaşı” adı da verilmiştir.* Kaçan Yunan askerlerinin İzmir ve çevresindeki Yunan kuvvetleriyle birleşmesine engel olmak için Atatürk’ün 3 Eylül tarihli, “Ordular! İlk hedefiniz Akdeniz’dir, ileri!” tarihi emrini alan kahraman Türk ordusu, 9 Eylül günü İzmir’e, 11 Eylül günü Bursa’ya ve 18 Eylül günü Balıkesir – Ayvalık’a Çanakkale Boğazı’na ulaşarak tüm Batı Anadolu’yu düşmandan temizledi.* Türk ordusunun Boğazlara İstanbul’a taarruz edeceği telaşına kapılan İngilizler, acilen Mudanya Mütarekesi sürecini başlattılar.– Sonuçları* Batı Anadolu Yunan işgalinden kurtarılmıştır.* Kurtuluş Savaşı’nın askeri safhası başarıyla tamamlanmıştır.* Türk ordusu, işgal altındaki Marmara ve Trakya Bölgesi’ne yönelince İngilizlerle ilk kez savaş ihtimali doğmuştur.* Türk ordusunun kesin zaferi nedeniyle İtilaf Devletleri TBMM’ye ateşkes teklifinde bulunmuşlar, bunun sonucunda da Mudanya Ateşkesi imzalanmıştır.* Savaştaki üstün hizmetlerinden dolayı Fevzi Çakmak’ın rütbesi “Mareşalliğe” Büyük Taarruz, düzenli ordu savaşları içerisinde farklı bir özelliğe sahiptir. Tamamen taarruza ve toprak kazanmaya ATEŞKES ANTLAŞMASI 3 – 11 EKİM 1922– Ateşkesin İmzalanmasına Ortam Hazırlayan Nedenler* Yunanistan’ın Türk ordusu karşısında kesin olarak yenilgiye uğraması* İngiltere’nin Türkiye ile yeni bir savaş olasılığı karşısında yalnız kalması* İngiliz kamuoyunun sonu belirsiz bir savaş istememesi* İngiliz dominyonlarından sömürge gelen yardımın kesilmesi* Fransa ve İtalya’nın Türkiye’ye karşı yeniden savaşa girmek istememesi* Mustafa Kemal’in diplomatik atağa geçerek Boğazlar üzerinde olası bir savaşta, Sovyet Rusya’nın da Türkiye’yi destekleyeceğini dünyaya ilan etmesi* Görüşmelere; İngiltere, Fransa, İtalya ve TBMM Hükümeti adına General İsmet Paşa katılmıştır.* Yunan temsilcileri ateşkes görüşmelerine katılmamış, görüşmelerde Yunanistan’ı İngiltere temsil Yunanistan’ın görüşmelere katılmadığı halde alınan kararları İngiltere’nin direktifleri doğrultusunda kabul etmesi, kendi iradesiyle hareket etmediğinin bir göstergesidir.– Alınan Kararlar* Türk ve Yunan kuvvetleri arasındaki savaş sona erecektir.* Yunanistan, 15 gün içinde Doğu Trakya’yı Edirne, Kırklareli ve Tekirdağ boşaltacaktır.* Yunan birliklerinin yerini alacak olan İtilaf Devletleri’nin oluşturacağı ortak askeri güç, Trakya’da Meriç Nehri’ne kadar olan bölgeyi en geç 30 gün içinde TBMM Hükümeti’ne teslim edecektir.* TBMM Hükümeti, barış antlaşması imzalanıncaya kadar bölgede jandarma kuvveti bulundurabilecektir.* İstanbul ve Boğazlar, TBMM Hükümeti’ne bırakılacaktır. Ancak İtilaf Devletleri’ne ait birlikler, kesin barış yapılıncaya kadar burada varlıklarını Bu madde Osmanlı Devleti’nin hukuken sona erdiğinin bir göstergesidir.* Türk birlikleri kesin barışa kadar Çanakkale Boğazı’nda belirtilen çizgide bekleyecektir.– Ateşkesin Önemi ve Sonuçları Türk Kurtuluş Savaşı’nın silahlı mücadele dönemi sona erdi, diplomatik süreç başladı. Doğu Trakya Edirne, Kırklareli ve Tekirdağ ve İstanbul savaş yapılmadan diplomatik yollarla kurtarılmıştır. Türk – Yunan mücadelesi kesin olarak sona ermiştir. Mudanya Ateşkesi ile Mondros Ateşkes Anlaşması geçerliliğini kaybetmiştir. İtilaf Devletleri’nin tümü özellikle İngiltere ve İtalya, bu antlaşmayı imzalamakla Yeni Türk Devleti’nin siyasi varlığını tanımış oldular. İngiltere’de Lloyd George Loid Corc Hükümeti Türk düşmanı istifa İsmet Paşa’nın Mudanya’da büyük bir diplomatik zafer kazanarak, milli çıkarlarımızı korumuş olması, Lozan Barış Görüşmeleri’ne de katılmasına zemin Trakya, Boğazlar,Batı Trakya,Mudanya Görüşmeleri’nde yukarıdakilerden hangileriyle ilgili olarak bir karar alınmamıştır?A Yalnız I B Yalnız III C Yalnız IVD I ve II E I, II ve III2001/KMSCevap CErgün YILDIRIMKPSS TARİH DERS NOTLARI Tarih Öğretmeni182ÖRNEK SORU− Mondros Ateşkes Anlaşması’nın geçersiz kılınması,− Doğu Trakya topraklarının savaşsız alınması,− Kurtuluş Savaşı’nın askerî bölümünün sona ermesigelişmeleri aşağıdakilerden hangisinin kazanımları arasındadır?A Gümrü AntlaşmasıB Kars AntlaşmasıC Mudanya AnlaşmasıD Moskova AntlaşmasıE Ankara Antlaşması2010 KPSS – LisansCevap CSALTANATIN KALDIRILMASI1 KASIM 1922– Nedenleri* Osmanlı Devleti’nin Mondros Ateşkesi ile fiilen sona ermesi* TBMM’nin açılmasıyla Anadolu’da ulusal egemenlik ilkesinin yerleşmeye başlaması* Osmanlı Devleti’nin Sevr’i kabul etmekle kendi kendini yok sayması* TBMM’nin 1921 Anayasası’nı kabul ederek Osmanlı’nın egemenlik haklarını ve yetkilerini elinden alması* Osmanlı Devleti’nin Mudanya Ateşkesi’nde Avrupalı devletler tarafından hukuken yok sayılması* Saltanatın ulusal egemenliğe ters düşmesi en önemli neden* Lozan Barış Görüşmeleri’ne Osmanlı Hükümeti’nin de çağrılmış olması hızlandırıcı nedenNOT İtilaf Devletleri’nin Lozan Görüşmeleri’ne Ankara ve İstanbul Hükümetleri’ni birlikte çağırmalarının amacı; Türk tarafını bölerek, iki hükümet arasındaki ikilikten yararlanmak istemeleridir.* İstanbul Hükümeti’nin, Ankara’ya Lozan’a birlikte katılma çağrısı yapması üzerine, TBMM bu olasılığı ortadan kaldırmak ve İtilafların planlarını bozmak için 1 Kasım 1922’de aldığı kararla saltanatı kaldırmıştır.* Sadece Halifelik yetkileri kalan son Osmanlı Padişahı Vahdettin, 17 Kasım 1922’de bir İngiliz zırhlısıyla İngiltere Hükümeti’ne sığınarak yurdu terk Vahdettin’in İngilizlere yazdığı sığınma mektubunda yalnızca, “Müslümanların Halifesi” ünvanını kullanması, siyasi yetkilerinin kalmadığını kabul ettiğinin göstergesidir.* TBMM, İngiltere’nin Vahdetin aracılığı ile Müslüman Anadolu halkını kışkırtmasını önlemek amacıyla 18 Kasım 1922’de Osmanlı hanedanından “Abdülmecit Efendi”yi Halife ilan II. Abdülmecit, meclis iradesiyle seçilen ilk ve son halifedir. Böylece halifelik milletin egemenliğine Halifelik makamının saltanatla birlikte kaldırılmamasının nedeni, kamuoyu ve şartların hazır olmamasıdır.* Vahdettin önce İngilizlere ait Malta Adası’na gitti. Buradan Mekke Emiri Şerif Hüseyin’in çağrısı üzerine Mekke’ye gitti. Burada yayınladığı bildiriden de sonuç alamayınca, İtalya’da San Remo şehrine yerleşti ve 1926 yılında burada vefat etti.– Önemi Osmanlı Devleti kesin olarak resmen sona erdi. İtilaf Devletleri’nin Lozan’da ikilik çıkarma planları bozulmuştur. Laikliğe geçişte ilk adım atılmış oldu. TBMM’nin siyasi alanda gerçekleştirdiği ilk büyük inkılaptır Aynı zamanda tek inkılap hareketidir.. Cumhuriyet yönetimine geçiş sürecini Saltanatın kaldırılması, Atatürk’ün ulusal egemenlik ve Cumhuriyetçilik ilkeleriyle paralellik göstermektedir. ÖRNEK SORU Aşağıdakilerden hangisi Saltanatın kaldırılmasının nedenlerinden biri olamaz? A Saltanat sisteminin ulusal egemenlik anlayışına ters olması B İstanbul Hükümeti’nin de Lozan Görüşmeleri’ne davet edilmesi C Cumhuriyet ilan edilerek, yeni rejimin belirlenmiş olması D Padişahın, Kurtuluş Savaşı sırasında ulusal direnişe karşı olması E Bir ülkede iki idarenin bulunmasının ulusal çıkarlara ters olması 2007/KPSSÖRNEK SORUİslamiyet’te ortaya çıkan siyasi ve dinî güçlerin bir elde toplanması geleneğine aşağıdakilerden hangisiyle son verilmiştir?A 1876 Anayasası’nın yürürlükten kaldırılmasıB Tekke ve türbelerin kapatılmasıC Saltanatın kaldırılmasıD Hukuk birliğinin sağlanmasıEMedreselerin kapatılması2008/KPSS OrtaöğretimCevap CLOZAN BARIŞ ANTLAŞMASI24 TEMMUZ 1923* Mudanya Ateşkesi’nden sonra Türkiye barış konferansı için çeşitli hazırlıklara girmiştir.* Bu dönemde; konferansın toplanma yeri, Türkiye’yi temsil edecek kişinin belirlenmesi ve konferansta görüşülecek konuların tespit edilmesi görüşülmüştür.* İtilaf Devletleri barış konferansı için Lozan’ı İsviçre önerince, TBMM, Lozan ile Türkiye arasında haberleşmenin zor olacağını söyleyerek İzmir’i TBMM’nin amacı; Mustafa Kemal Paşa’nın görüşmelere doğrudan müdahale edebilmesini Devletler arası geleneklere göre barış görüşmeleri tarafsız bir devletin şehrinde yapılması gerektiğinden Lozan kabul edilmiştir.* Görüşmelere Bakanlar Kurulu Vekiller Heyeti Başkanı Rauf Bey katılmak istedi. Fakat kendisi daha önce Mondros Ateşkesi’ni imzaladığı için siyasal gelenek açısından uygun görülmedi.* Onun yerine konferansa Türkiye’yi temsilen, Mudanya Ateşkes Antlaşması’nda Türkiye’yi başarılı bir şekilde temsil ederek diplomatik bir zaferin altına imza atan İsmet Paşa, Dışişleri Bakanlığı’na getirilerek baş temsilci olarak gönderilmiştir İsmet Paşa, Dışişleri Bakanı Yusuf Kemal Bey Tengirşenk istifa ettikten sonra bu göreve gelebilmiştir..* TBMM, Lozan’a gidecek İsmet Paşa başkanlığındaki heyetten, Kapitülasyonlar ve Ermeni Yurdu Azınlıklar konularında kesinlikle taviz verilmemesini istemiş, diğer konularda Ankara’yla irtibat kurularak esnek davranılabileceğini Azınlıklar ve kapitülasyonlar konusunda Türk tarafının kesin tavrını koyması, tam bağımsızlıktan ödün verilmeyeceğini gösterir.* İsmet Paşa başkanlığındaki Türk heyetinin konferansta en çok üzerinde durduğu ilkeler devletlerin eşitliği ve tam bağımsızlıktırÖRNEK Ateşkes Anlaşması’yla ilgili görüşmelerdeki SavaşlarıIII. Genelkurmay Başkanı olduğu sırada yaptığı başarılı hizmetleriİsmet İnönü’nün Lozan Konferansı’na gönderilen heyete başkan olarak seçilmesinde yukarıdakilerden hangilerinin etkili olduğu savunulabilir?A Yalnız I B Yalnız II C Yalnız IIID I ve III E II ve III2011 – KPSSCevap D* Konferansa; İngiltere, Fransa, İtalya, TBMM Hükümeti, Yunanistan, Sovyet Rusya, Japonya, Bulgaristan, Romanya, Yugoslavya, Belçika ve Portekiz doğrudan katılırken, ABD görüşmelere katılmamış sadece gözlemci göndermiştir.* Konferansta TBMM temsilcilerini en fazla uğraştıran devletler başta İngiltere olmak üzere İtalya ve Fransa’dır.* Konferansa;* Sovyet Rusya, Japonya ve Bulgaristan “Boğazlar” konusunda,* Bulgaristan, Romanya ve Yugoslavya “Borçlar” konusunda,* Belçika ve Portekiz “ticaret” ve “iskan yerleşme” konularında katılmıştır.* İsmet İnönü, Lozan Konferansı’nın iç tüzük çalışmalarında Türkçe’nin resmi konferans dili olmasını, “Karadeniz’e kıyısı olan devletler” ifadesi yerine bu devletlerin isimlerinin yazılmasını, komisyon başkanlıklarından birinin de Türkiye’ye verilmesini İsmet İnönü, bu önerileriyle konferansta uluslar arası eşitlik kurallarına uyulmasını sağlamaya çalışmıştır.* I. Konferans Dönemi 20 Kasım 1922’de başladı. Boğazlar, Ermeni Yurdu,Kapitülasyonlar en önemlisi, Musul Sorunu, Osmanlı Borçları, İstanbul’un İtilaflarca boşaltılması, Yunanistan’ın Karaağaç’ı vermek istememesi ve Savaş tazminatı konularında antlaşma sağlanamadığı için görüşmeler 4 Şubat 1923’te kesildi.* Türk Heyeti bu gelişmeler üzerine Ankara’ya döndü ve Türk Ordusu alarma geçirilerek, Musul ve Boğazlar üzerine yürümek için hazırlıklara Görüşmelere ara verildiği dönemde, iç politikada bağımsız, milli bir ekonomi sisteminin benimsendiği “İzmir İktisat Kongresi” düzenlenmiştir 18 Şubat 1923.* Ancak her iki taraf da yeni bir savaşı göze alacak durumda değildi. İtilaf Devletleri’nin isteğiyle 23 Nisan 1923’te görüşmelere yeniden başlandı ve 24 Temmuz 1923’te Lozan Barış Antlaşması’nın imzalanmasıyla sona erdi.* Antlaşmanın MaddeleriA SINIRLAR– Rus Sınırı* Sovyet Rusya ile imzalanan Moskova ve Kafkas Cumhuriyetleri ile imzalanan Kars Antlaşması 1921 ile belirlenen sınır kabul edildi.– İran Sınırı* 1639 Kasr-ı Şirin Antlaşması ile belirlenen sınır aynı şekilde kabul edildi.– Suriye Sınırı* Fransa ile imzalanan 20 Ekim 1921 tarihli Ankara Antlaşması ile çizilen sınır kabul edildi 1939’da Hatay’ın Anavatan’a katılmasıyla bugünkü şeklini almıştır..ÖRNEK SORUAşağıdakilerden hangisi, daha önceden üzerinde uzlaşma sağlandığından dolayı, Lozan Konferansı’nda tartışmalara konu olmamıştır?A Boğazların yönetimine ilişkin düzenlemeB Suriye sınırıC Osmanlı devlet borçlarıD KapitülasyonlarE Musul2010 – KPSS ÖnlisansCevap B– Irak Sınırı* Musul – Kerkük Sorunu yüzünden çözümlenemedi. Türkiye ile İngiltere arasında 9 ay içerisinde çözümlenmek üzere ileri bir tarihe ertelendi.* 5 Haziran 1926’ta imzalanan “Ankara Antlaşması” ile Musul, İngiltere mandasındaki Irak Hükümeti’ne bırakıldı.* Lozan’da çözüme kavuşturulamayan, sonraya bırakılan tek konu Musul Sorunu Lozan Barış Antlaşması’nda bugünkü şekliyle belirlenen tek sınırımız Batı Sınırı SORUTürkiye, Musul’un Misak-ı Millî sınırları içinde olduğuna aşağıdakilerden hangisini gerekçe olarak göstermiştir?A Türklerden başka ulusların da yaşamasınıB Sykes-Picot Anlaşması’na göre Fransızlara verilmiş olmasınıC Mondros Mütarekesi’nin imzalandığı tarihte Osmanlı sınırları içinde olmasınıD Petrol bakımından zengin olmasınıE İngiltere’nin mandası olmasını2009 – KPSS– Bulgaristan Sınırı* 1913 İstanbul Antlaşması ve Bulgaristan’ın I. Dünya Savaşı sonunda yaptığı Nöyyi Antlaşması ile belirlendiği gibi kaldı.* Bulgaristan, Nöyyi Antlaşması ile Batı Trakya’yı Yunanistan’a bırakmıştı. Burası bu nedenle geri alınamadı.– Yunanistan Sınırı* Mudanya Ateşkesi’nde öngörüldüğü gibi Meriç Nehri sınır olmak üzere düzenlendi.* Yunanistan’dan savaş tazminatı yerine Edirne’nin Karaağaç bölgesi alındı.– Adalar* Bozcaada, Gökçeada İmroz ve Tavşan Adaları Türkiye’ye,* Rodos, Oniki Ada ve Meis İtalya’ya,* Kıbrıs İngiltere’ye,* Diğer bütün adalar Yunanistan’a bırakıldı. Fakat Yunanistan, Anadolu kıyılarına yakın olan adalarda silah ve asker SORUAşağıdakilerden hangisinin geleceği, Lozan Antlaşması’yla belirlenmemiştir?A İmroz B Musul C Oniki AdaD Karaağaç E Bozcaada2006/KPSS ÖnlisansCevap BÖRNEK SORUAşağıdakilerden hangisi Lozan Antlaşması’nın kapsamındadır?A Batı sınırının çizilmesiB Musul’un Irak’a bırakılmasıC Hatay Cumhuriyeti’nin kurulmasıD Türkiye – Ermenistan sınırının belirlenmesiE Batı Trakya’nın Yunanistan’a bırakılması2006/KPSS OrtaöğretimCevap AÖRNEK SORU– İmroz ve Bozcaada’nın Türkiye’de kalması– Karaağaç’ın tazminat karşılığı Türkiye’ye bırakılmasıYukarıdaki gelişmeler aşağıdaki antlaşmalardan hangisinin kapsamındadır?A Lozan Antlaşması B Atina AntlaşmasıC Ouchy Antlaşması D Montrö AnlaşmasıE Ankara Antlaşması2008/KPSS OrtaöğretimCevap AÖRNEK SORUTürkiye’nin,Irak,Yunanistan,III. Suriyedevletlerinden hangileriyle sınırı, Lozan Antlaşması’nda belirlenmiştir?A Yalnız I B Yalnız II C Yalnız IIID I ve II E I, II ve III2010 – KPSS OrtaöğretimCevap BB KAPİTÜLASYONLAR* Tam bağımsızlığımızı engelleyen ve ülkemizi yarı sömürge durumuna düşüren yabancıların bu hakları bütünüyle ortadan kaldırıldı bağımsız devlet anlayışı sağlandı..* Türkiye’de bulunan yabancı ticaret kuruluşlarına şirketlerine Türk yasalarına uyma zorunluluğu BOĞAZLAR* Yönetimi, Milletler Cemiyeti’nin garantisinde, Türkiye’nin başkanlığındaki uluslar arası bir komisyona Bu komisyonda yer alan diğer devletler; İngiltere, Fransa, İtalya, Japonya, Yunanistan, Sovyet Rusya, Bulgaristan, Romanya, Yugoslavya ve ABD’dir.* Türkiye, Boğazların her iki yakasını 15’er km. mesafe ile askerden arındıracaktı.* Boğazlardan bütün dünya ticaret gemilerinin geçişi serbest, savaş gemilerinin geçişi ise sınırlı tonaj ve gün olarak Yeni bir savaş tehlikesinin belirmesi halinde Türkiye, Boğazların çevresine askeri yığınak yapabilecek ve sorunu yeniden görüşmeye Boğazların yönetiminin uluslar arası bir komisyona bırakılması Türkiye’nin egemenlik haklarını zedeleyici Türkiye, 1936’da imzalanan Montrö Boğazlar Sözleşmesi ile Boğazlarda tam denetim AZINLIKLAR* Türkiye’deki tüm azınlıkların Türk vatandaşı olduğu, Türkiye Devleti’nin kanunları ile güvence altında bulunduğu, bu nedenle dışarıdan herhangi bir şekilde koruyucularının bulunamayacağı kararı kabul Azınlık sorunu tamamen çözümlendiği için içişlerimize karışılma problemi de ortadan kalktı ve böylece tam bağımsızlığımız sağlanmış oldu. Ayrıca Doğu Anadolu’da bir Ermeni Devleti kurma projesi de tarihe SORULozan Antlaşması’nın 40. maddesine göre, Türkiye’deki Müslüman olmayan azınlıkların hukuken ve fiilen Türk tebaası gibi işlem görmeleri kabul maddenin aşağıdakilerden hangisini engellemek amacını taşıdığı savunabilir? A Azınlıkların kendi dillerini öğrenmesiniB Azınlıkların başka ülke tabiiyetine geçmesiniC Toplumda ayrılıkçı gruplar oluşmasınıD İbadet yerlerinin sayıca arttırılmasınıE Yaşamın geleneklere göre düzenlenmesini2003/KPSSCevap CE NÜFUS MÜBADELESİ DEĞİŞ – TOKUŞ* Türkiye’deki Rumlar ile Yunanistan’daki Türklerin karşılıklı olarak değiş – tokuş edilmesi kararı alındı.* Yalnız Batı Trakya’daki Gümülcine, Selanik Türkler ile Bozcaada, Gökçeada ve İstanbul’daki Rumların bu değişimin dışında tutulması, Yunanistan’ın ısrarı üzerine kabul SORUBatı Anadolu’da yaşayan Rumlar, II. Gümülcine ve Selanik’te yaşayan Türkler, III. İmroz, Bozcaada ve İstanbul’da yaşayan Rumlar, IV. Teselya ve Makedonya’da yaşayan Türkler,Yukarıdakilerden hangisi Lozan Antlaşması’nda nüfus değişimi dışında tutulmuştur?A I ve II B II ve III C III ve IV D I, II ve III E II, III ve IV2004/KPSS Cevap BF SAVAŞ TAZMİNATI TAMİRATI* I. Dünya Savaşı’nın galiplerine savaş tazminatı Wilson İlkeleri, yenilen devletlerden savaş tazminatı almayı yasakladığı için tazminat, “tamirat masrafı” adıyla ifade edilmiştir.* Buna karşılık Türkiye, Anadolu’da büyük yıkımlara neden olan Yunanistan’ın savaş tamiratı ödemesini talep etti. Türkiye’nin bu isteğine karşılık olarak Yunanistan, Edirne’nin Karaağaç bölgesini savaş tamiratı olarak Türkiye’ye SORUYunanistan’ın savaş tazminatı yerine Karaağaç’ı Türkiye’ye vermesi,Kars ve dolaylarının yeniden Türk topraklarına katılması,III. Boğazlar Komisyonu’nun kaldırılması,Yukarıdakilerden hangileri Lozan Antlaşması’nın sonuçları arasındadır? A Yalnız I B Yalnız II C Yalnız III D II ve III E I, II ve III2003/KPSSCevap AG DEVLET BORÇLARI DIŞ BORÇLAR* Osmanlı Devleti’nin 1854’ten itibaren aldığı dış borçlar, İmparatorluktan ayrılan devletlere de yüzölçümleri ve gelirlerine orantılı olarak bölündü.* Türkiye’nin payına düşen borçların, faizsiz taksitlerle ve Türk Lirası olarak kâğıt para üzerinden ödenmesi kabul edildi.* Ayrıca dış borçların ödenmesi sırasında her türlü yabancı ekonomik denetim ve gözetimine de son verilerek, 1881’de kurulmuş olan Duyun-u Umumiye Genel Borçlar İdaresi Komisyonu da kaldırıldı.* Türkiye en son borcunu 1954’te Borçlar konusunda Türkiye’ye en fazla direnen devlet Fransa YABANCI OKULLAR* Türkiye’deki bütün yabancı okulların Türk Milli Eğitim Bakanlığı’nın düzenleyeceği esaslara göre eğitim yapmaları kararlaştırıldı.* Türkiye’deki en fazla yabancı okul Fransızlara aitti.* 1926’da Fransa’nın Ankara Büyükelçisi Türk Hükümeti’ne bu konuda yeniden görüşme teklif etti. Türk Hükümeti, bu sorunun bir iç sorun olduğunu ve bu isteğin bağımsızlık anlayışına ters düştüğünü belirterek, Fransa’nın görüşme teklifini sert bir şekilde FENER RUM PATRİKHANESİ* Türk Hükümeti’nin bütün baskılarına ve ısrarlarına rağmen Patrikhane İstanbul dışına çıkartılamadı.* Ancak, Patrikhane Ekümen evrensel olmaktan çıkarıldı. Türkiye’nin dinsel kurumlarından biri haline getirildi Siyasi ayrıcalıkları kaldırılmış oldu..* 1926’da Medeni Kanun’un kabulü ile Patrikhane’nin azınlıklar üzerindeki din dışı evlenme, boşanma, miras paylaşımı vb. yetkileri de tamamen sona İSTANBUL’UN DURUMU* Lozan Barış Antlaşması’nın TBMM tarafından onaylanmasından 6 hafta sonra İstanbul ve Boğazlardaki İtilaf Devletleri askerlerinin topraklarımızı boşaltması kararlaştırıldı.* Lozan Barış Antlaşması 23 Ağustos 1923’te II. TBMM tarafından onaylandı. İtilaf Devletleri 2 Ekim 1923’te İstanbul ve Boğazları boşaltmaya başladılar ve 6 Ekim 1923’te tamamen topraklarımızdan çekildiler. Aynı gün Türk ordusu halkın büyük sevgi gösterileri içerisinde İstanbul’a Detaylar* Lozan’da Aleyhimize Çözümlenen Konular* Batı Trakya, Ege Adaları, Hatay ve İskenderun Suriye sınırı, Boğazlar, Patrikhane’nin İstanbul dışına çıkartılamaması* Aleyhimize Çözümlenen Ama Daha Sonra Lehimize Dönüştürülenler* Boğazlar Uluslar arası komisyonun kaldırılması – 1936* Hatay ve İskenderun’un Türkiye’ye katılması – 1939NOT Lozan’da Türkiye ve İngiltere arasında ikili görüşmelere bırakılan Musul Irak Sorunu daha sonra aleyhimize çözümlenmiştir.* Lozan’da Lehimize Çözümlenen Konular* Kapitülasyonlar, Azınlıklar, Devlet Borçları, Savaş Tazminatı, Yabancı Okullar, İstanbul’un Boşaltılması* Lozan’da Çözümlenen Ama Daha Sonra Uygulamada Sorun Olanlar* Fransa ile Yabancı Okullar 1926 ve Dış Borçların Ödenmesi 1933,* Yunanistan ile Nüfus Mübadelesi 1926 – 1930 ve Ege Adaları’nın silahsızlandırılması* Lozan’da Tam Çözüme Kavuşmayan Konular* Musul, Hatay, Boğazlar, Rum PatrikhanesiLozan Barış Antlaşması’nın Önemi Yeni Türk Devleti’nin bağımsızlığı ve toprak bütünlüğü tüm dünya devletleri tarafından tanındı. Misak-ı Milli sınırları büyük ölçüde gerçekleştirildi. Osmanlı Devleti’nin artık resmen sona erdiği belgelendi. Devletler arası eşitlik ilkesine göre hazırlanması ve emperyalizme karşı başarılı olması yönüyle sömürge halindeki uluslara örnek olmuştur. Geçerliliğini günümüze kadar koruyan uluslar arası bir antlaşmadır Bu yönüyle de sömürge milletlere örnek olmuştur.. Avrupa devletlerinin “Şark Meselesi Doğu Sorunu”ni kendi çıkarları doğrultusunda çözümledikleri Sevr Antlaşması’nı çürüten, Türk Milleti’nin bağımsızlık ve egemenlik haklarını emperyalist devletlere kabul ettiren bir belgedir. I. Dünya Savaşı’nı bitiren son Mustafa Kemal, Lozan Barış Antlaşması için şu değerlendirmeyi yapmıştır; “Bu antlaşma, Türk milleti aleyhine asırlardan beri hazırlanmış ve Sevr Antlaşması’yla tamamlandığı zannedilmiş büyük bir suikastın yıkılışını ifade eder bir vesikadır. Osmanlı Devri’ne ait tarihte örneği bulunmayan bir siyasi zafer eseridir.”ÖRNEK SORUAtatürk, “Bu anlaşma, Türk ulusuna karşı yüzyıllardan beri hazırlanmış ve Sevr Antlaşması ile tamamlandığı sanılmış, büyük bir suikastın yıkılışını bildirir bir belgedir. Osmanlı tarihinde benzeri görülmemiş bir siyasal zafer yapıtıdır.” sözünü aşağıdakilerden hangisi için kullanmıştır?A Mudanya Ateşkes AnlaşmasıB Moskova AntlaşmasıC Ankara AntlaşmasıD Lozan AntlaşmasıE Montrö Boğazlar Sözleşmesi2011 – KPSSCevap DTBMM – MUHAREBELER – LOZAN BARIŞI ÇIKMIŞ SORULAR1-Aşağıdakilerden hangisi Birinci İnönü ve Sakarya Savaşları’nın ortak özelliklerinden biri değildir?A Savunma amaçlı olmasıB Sovyet Rusya ile yakınlaşma sağlamasıC Anlaşma devletlerinin TBMM ile ilgili görüşlerinin değişmesini sağlamasıD Ulusal orduyla yapılmasıE İsmet Paşa’nın komutasında yapılması1999 – DMS2-Aşağıdakilerden hangisi, Gümrü Antlaşması’nın özelliklerinden biri değildir?A Batıda Yunanlılara karşı, cephede rahatlık sağlamasıB Birinci İnönü Zaferi’nden sonra imzalanmasıC Ermenilerin Sevr’i tanımadıklarını belirtmesiD TBMM’nin uluslararası varlığını ilk kez kanıtlamasıE Bir Türk devletinin Türklüğünü vurgulayan ilk antlaşma olması1999 – DMS3-Milli Mücadele döneminde, cemiyetler açılmasıIII. Saltanatın kaldırılmasıTBMM yetkilerinin bir süre için M. Kemal’e verilmesi1876 Anayasası’nın yürürlükte kalması konularının hangilerinde görüş ayrılığı olmuştur?A I ve IIB I ve IIIC II ve IIID III ve IVE IV ve V1999 – DMS4-Hükümetin kurulması ile ilgili 2 Mayıs 1920 tarihli yasaya göre, bakanlar TBMM üyeleri arasından mutlak çoğunlukla seçilirdi. Daha sonra bu kural bakanların TBMM başkanının Meclis üyeleri içinden gösterdiği adaylar arasından mutlak çoğunlukla seçilmesi şeklinde bu değişiklikle aşağıdakilerden hangisi amaçlanmıştır?A Meclisin hükümeti denetlemesini kolaylaştırmakB Bakanlıkların sayısının azaltılmasını sağlamakC Hükümet düşürmeyi kolaylaştırmakD Hükümette görüş birliğinin sağlanmasını kolaylaştırmakE Ulus egemenliği ilkesini pekiştirmek2000 – DMS Antlaşması’nın yapılmasıMoskova Antlaşması’nın yapılmasıIII. Türk ordusunun Sakarya’nın doğusuna çekilmesigelişmelerinden hangileri Eskişehir ve Kütahya Savaşları’nın sonuçları arasında yer alır?A Yalnız I B Yalnız II C Yalnız IIID I ve II E II ve III2000 – DMS6-Mustafa Kemal, İstanbul Hükümeti temsilcileriyle Bilecik’te yaptığı görüşmede kendisini “TBMM ve Hükümet Başkanı” şeklinde Kemal’in kendisini böyle tanıtmasındaki amacının aşağıdakilerden hangisi olduğu savunulabilir?A Meclis ve hükümetin yetkilerine sahip olduğunu hatırlatmakB İstanbul Hükümeti ile ilişkileri kesmekC İstanbul Hükümeti temsilcilerinin hükümetten çekilmesini sağlamakD İstanbul Hükümeti üyelerinde görüş ayrılığı yaratmakE Padişahı, yeni bir hükümetin kurulmasına razı etmek2000 – DMS7-Anlaşma Devletleri’nin Sevr Antlaşması’nın bazı maddelerinde değişiklik yapmak amacıyla Londra Konferansı’nı tertip etmelerinde, İnönü Ethem Ayaklanması’nın bastırılmasıIII. Fransa ile yapılan Ankara Antlaşması gelişmelerinden hangileri etkili olmuştur?A Yalnız I B Yalnız II C Yalnız IIID I ve II E II ve III2000 – DMS8. Gürcistan’a Batum limanından gümrüksüz yararlanmasıIII. Nahçıvan bölgesinin özerk bir yönetime sahip olmasıAşağıdaki antlaşmalardan hangisinin sonuçlarındandır?A Ankara AntlaşmasıB Gümrü AntlaşmasıC Kars AntlaşmasıD Brest – Litovvsk AntlaşmasıE Lozan Antlaşması2000 – DMS9-5 Ağustos 1921 tarihinde kabul edilen bir yasayla Meclis, kendisine ait yetkileri ve başkomutanlık görevini Mustafa Kemal’e hangisinin bu durumun bir sonucu olduğu savunulamaz?A Mustafa Kemal’in hükümet başkanlığı görevini bırakmasıB Uygulamalarda birlik ve beraberliğin sağlanmasıC Askerin moral gücünün artmasıD Hazırlıklarda zaman kazanılmasıE Tekalif-i Milliye Buyrukları’nın çıkarılması2000 – DMS10-Aşağıdakilerden hangisi, Mudanya Mütarekesi’nin koşullarından biri değildir?A Doğu Trakya’nın boşaltılmasıB Türk – Yunan çarpışmasının durmasıC Anlaşma Devletleri’nin barışa kadar bulundukları yerde kalmasıD Batı Trakya’nın Yunanistan’a bırakılmasıE İstanbul ve çevresinin yönetiminin TBMM Hükümeti’ne bırakılması2000 – DMS11-Türkiye’deki Rumlar ve Yunanistan’daki Türklerin mübadele değiş tokuş edilmesi; ancak Batı Trakya Türkleri ile İstanbul Rumlarının bu mübadele dışında tutulması, aşağıdakilerden hangisinin kararları arasındadır?A Lozan AntlaşmasıB Atina AntlaşmasıC Bükreş AntlaşmasıD İstanbul AntlaşmasıE Belgrat Antlaşması2000 – DMS12-Türk Ordusu’nun, Sakarya Nehri’nin doğusuna çekilmesi, aşağıdakilerin hangisinde olmuştur?A I. İnönü SavaşıB II. İnönü SavaşıC Sakarya SavaşıD Çerkez Ethem AyaklanmasıE Kütahya – Eskişehir Savaşları2001 – KMS Sarıkamış, Kağızman, Kulp ve Iğdır’ın yeniden Türk topraklarına katılmasıBatum’un Gürcistan’a bırakılmasıIII. Kafkas petrollerinin işletilmesi yukarıdakilerden hangileri, Gümrü Antlaşması’nın kapsamındadır?A Yalnız IB Yalnız IIC Yalnız IIID I ve IIE II ve III2001 – KMS TrakyaMudanya görüşmelerinde yukarıdakilerden hangileriyle ilgili olarak bir karar alınmamıştır?A Yalnız I B Yalnız III C Yalnız IVD I ve II E I, II ve III2001 – KMS15Kurtuluş Savaşı kapsamında yer alan aşağıdaki savaşların hangisinden sonra, Anlaşma Devletleri Sevr Antlaşması’nda yapılan değişiklikleri Londra’da görüşme gereğini duymuştur?A Sakarya Savaşı B Ermenilerle savaşC I. İnönü Savaşı D II. İnönü SavaşıE Eskişehir – Kütahya Savaşları2002 – KPSS16Aşağıdakilerden hangisi, Kurtuluş Savaşı’nda Türk ordusunun Sakarya’nın doğusuna çekilmesinin sonuçlarından biri değildir?A Mustafa Kemal’in başkomutanlık görevini üstlenmesiB TBMM yetkiyi geçici bir süre için Mustafa Kemal’e vermesiC Tekalif-i Milliye Buyrukları’nın çıkarılmasıD Batı cephesinin güney ve batı olarak ikiye ayrılmasıE TBMM’de Mustafa Kemal’e karşı tepkilerin artması2002 – KPSS sınırıIII. Boğazlarkonularından hangileriyle ilgili sorunlar, Lozan Antlaşması’ndan sonra yeniden gündeme gelmiştir?A Yalnız I B Yalnız II C Yalnız IIID I ve II E II ve III2002 – KPSS18Kurtuluş Savaşı’nın devam ettiği dönemde TBMM siyasi antlaşmalar yaparak Türk halkının ekonomik ve siyasal çıkarlarını diğer devletlere kabul ettirmeye dönemde TBMM aşağıdaki devletlerden hangisine ilk olarak “Kapitülasyonların” kaldırılmasını kabul ettirmiştir?A Sovyet Rusya’ya B Fransa’yaC İtalya’ya D Almanya’yaE İngiltere’ye2003 – KPSS Milliye EmirleriAşar Vergisi’nin artırılması hakkında kanunIII. Hıyanet-i Vataniye KanunuMisak-ı Milli KararlarıTürkiye Büyük Millet Meclisi yukarıdakilerden hangilerini çıkarmamıştır?A II ve IV B Yalnız I C Yalnız IIID Yalnız II E I ve III2004 – KPSS20Kurtuluş Savaşı’nda Mustafa Kemal’e başkomutanlık yetkisini aşağıdakilerden hangisi vermiştir?A Bakanlar KuruluB TBMMC Milli Güvenlik KuruluD Felah-ı Vatan GrubuE Halk Meclisi2004 – KPSS Olayı’nın bastırılmasıYozgat Ayaklanması’nın bastırılmasıIII. İnönü Savaşları’nın kazanılmasıKuvayi Milliye yukarıdakilerin hangilerinde etkili olmayı başarmıştır?A Yalnız I B Yalnız II C Yalnız IIID I ve III E I, II ve III2005 – KPSS22Hangisi, Kurtuluş Savaşı’nda çıkan ayaklanmalardan biri değildir?A Menemen AyaklanmasıB Cemil Ceto AyaklanmasıC Çopur Musa AyaklanmasıD Şeyh Recep AyaklanmasıE Delibaş Mehmet Ayaklanması2006 – KPSS23Kurtuluş Savaşı’nda, Cephesi’nin Devletleri arasında görüş ayrılığı çıkmasıIII. Londra Konferansı’nın toplanmasıgelişmelerinden hangileri Ankara Antlaşması’nın sonuçları arasındadır?A I B II C III D I, II E I, II, III2006 – KPSS2413 Ekim 1921 tarihinde yapılan Kars Antlaşması’nda hangisinin etkisi yoktur?A Gümrü AntlaşmasıB Yunanlılara karşı kazanılan Sakarya SavaşıC Başkomutanlık Meydan SavaşıD Moskova AntlaşmasıE Kafkas Cumhuriyetlerinin Rusya’ya bağlı olması2006 – KPSS25TBMM’nin açılmasından sonra, gruplaşmaların oluşmaya başlaması, Milliye birliklerinin ihtiyaçlarının Milli Savunma Bakanlığı’nca karşılanması,III. Batı ve Güney cephelerinin Genelkurmay Başkanlığına bağlanmasıgelişmelerinden hangileri, askerî gücün belli bir otoriteye bağlı olmasının gerekliliği görüşünün uygulandığını gösterir?A Yalnız I B Yalnız II C Yalnız IIID I ve II E II ve III2007 – KPSS26Anlaşma Devletleri Londra’da toplanacak konferansa İstanbul Hükümetini doğrudan, TBMM Hükümetini ise İstanbul Hükümeti aracılığıyla davet etmiş; Sadrazam Tevfik Paşa da durumu Ankara’ya bildirip delegelerin saptanmasını bu bilgiye dayanarak Anlaşma Devletlerinin, Hükümetinin dolaylı olarak konferansa davet edilmesi, Devleti’nin hukuki varlığının korunması,III. Türk tarafının yalnız TBMM Hükümeti tarafından temsil edilmesikonularından hangilerine karşı oldukları söylenebilir?A Yalnız I B Yalnız II C Yalnız IIID I ve III E I, II ve III2007 – KPSS27Kurtuluş Savaşı’nda İtalya’nın, Anadolu’da işgal ettiği yerlerden çekilmeye başlamasında aşağıdakilerden hangisinin etkili olduğu savunulabilir?A TBMM Hükümetinin askerî ve siyasi alanda başarılı sonuçlar almasıB Mudanya Anlaşması’nın imzalanmasıC Türk ordusunun Sakarya’nın doğusuna çekilmesiD Saltanatın kaldırılmasıE Osmanlı hanedanının yurt dışına çıkarılması2007 – KPSS28Kurtuluş Savaşı’nda Gürcistan ve Ermenistan hükümetleriyle yapılan Kars Antlaşması aşağıdakilerin hangisinde etkili olmuştur?A Sakarya Savaşı’nın kazanılmasıB Kafkas sınırının kesinleşmesiC Tekâlif-i Milliye Emirlerinin Ulusal Yükümlülükler çıkarılmasıD TBMM’nin üç ay için yetkilerini Mustafa Kemal’e devretmesiE Ermenistan’la Gümrü Antlaşması’nın yapılması2007 – KPSS Türk vatandaşı sayılması, ve Oniki Ada’nın İtalya’ya bırakılması,III. Boğazlar Komisyonunun kaldırılması,Yukarıdakilerden hangileri Lozan Antlaşması’nın sonuçları arasındadır?A Yalnız I B Yalnız II C Yalnız IIID I ve II E II ve III2008/KPSS Önlisans CEVAPLARE 2. B 3. D 4. D 5. C 6. A 7. A 8. C 9. A 10. D 11. A 12. E 13. A 14. C 15. C 16. D 17. E 18. A 19. A 20. B 21. B 22. A 23. D 24. C 25. E 26. C 27. A 28. B 29. D Kurtuluş Savaşı’nda Cepheler 31,534 okunma 1. ve 2. İnönü Savaşlarını TBMM düzenli ordusu kazanınca Yunanlılar 3. bir saldırı hazırlıklarına başladılar Kütahya-Eskişehir Savaşları. Bunun için Yunanistan’da seferberlik ilan edildi. Yunanistan’dan Türkiye’ye yeni birlikler getirildi. İngiltere’den para ve mühimmat alındı. Batı Anadolu’daki Rumlar silahlandırıldı. Ordusuna moral vermek için Yunan Kralı Konstantin, İzmir’e geldi. BİR BAK DERİM Yazının en sonunda Batı Cephesini komple anlattığım video var. İçinde Kütahya Eskişehir Muharebeleri var. 12. sınıf, TYT, AYT ve KPSS de işine yarayacaktır. DİKKAT Kütahya Eskişehir Muharebeleri düzenli ordunun ilk mağlubiyetidir. İçindekiler1 Kütahya-Eskişehir Savaşları’nın Sebepleri2 Kütahya-Eskişehir Savaşları’nın Sonuçları3 Kütahya-Eskişehir Savaşları’nın Önemi Kütahya-Eskişehir Savaşları’nın Sebepleri Yunanlar, İnönü Savaşlarında iyi savunma yapan bir Türk ordusuyla karşılaşmıştır. Ancak bu ordu taarruz edemiyordu. O halde bu ordu taarruz gücüne erişmeden yok İnönü savaşlarının intikamını almak gözünde prestij alıp Sevri uygulatmak. Kütahya-Eskişehir Savaşları’nın Sonuçları Kütahya Eskişehir Savaşı sonuçları ile ilgili kodlama olsa ne güzel olur değil mi? En sondaki video da var arkadaşım . Kütahya-Eskişehir-Afyon-Bilecik, Yunan işgaline daha fazla kayıp vermesini engellemek için Mustafa Kemal orduyu Sakarya’nın doğusuna çekmiştir. Mustafa Kemal’in orduyu Sakarya’nın doğusuna çekmesindeki amaç nedir?– Yeni kurulan düzenli ordunun tamamen yok olmasını engellemek,– Daha elverişli şartlarda savaşmak,– Orduya toparlanması için zaman kazandırmaktır. İnönü savaşlarının yarattığı iyimser hava kaybolmuş, mecliste ilk kez sert tartışmalar yaşanmıştır. Kütahya Eskişehir Savaşları sonrasında Meclis’te hangi tartışmalar yaşanmıştır?– TBMM’nin Kayseri’ye taşınması– Kuvayı Milliye’ye yeniden dönülmesi– Mustafa Kemal’in bütün olumsuzluklardan sorumlu tutulması Ankara’nın düşme tehlikesine karşı meclis merkezinin Kayseri’ye taşınması gündeme gelmiştir. Ancak tartışmaların ardından Ankara’da kalınmasına karar verilmiştir. Millî Mücadele esnasında Yunan’ın Polatlı’ya kadar gelip bu Meclisin Kayseri’ye taşınması gündeme geldiğinde -o günkü adıyla- Dersim Mebusu Diyap Ağa bu kürsüye gelmiş ve “Lafım kısadır beyler Biz buraya kaçmaya mı geldik, yoksa dövüşerek ölmeye mi?” demiş ve Kayseri’ye taşınmanın tartışmaları bu sözlerle BİR BAK DERİM Diyap Ağa’yı tanımak istersen bir bak derim. Diyap Ağa TBMM, Mustafa Kemal’e Başkomutanlık’ yetkisini vermiştir 5 Ağustos 1921. Mustafa Kemal, başkomutanlık yetkilerini de üç ay süreyle kullanma hakkını da almıştır. Yasa, millet egemenliğine ters düşmekle birlikte o günkü olağanüstü koşullar bunu zorunlu kılıyordu. Bu yasanın çıkarılmasının temel amacı hızlı karar almak bu kararları süratle uygulamaya Mustafa Kemal, meclisin verdiği yetkiyle Tekalifi Milliye Emirlerini 7-8 Ağustos yayınlamıştır. Mustafa Kemal bu emirlerde herkesten gücü oranında ordusuna destek vermesini istemiştir. Bu emirlerin yerine getirilmesi için her ilçede bir Tekalif-i Milliye Komisyonu kuruldu. Ayrıca bu emirlerin yerine getirilmesinde yaşanacak sorunlara karşı da İstiklal Mahkemelerinin sayısı Milliye Emirleri, topyekûn savaş emri demektir. Genel seferberlik başlamıştır artık. Kütahya-Eskişehir Savaşları’nın Sonuçları Kütahya-Eskişehir Savaşları’nın Önemi Düzenli ordu ilk defa Kongresi öncesi askerlikten istifa eden Mustafa Kemal Kütahya-Eskişehir Savaşları sonrası mesleğine geri döndü. Kütahya-Eskişehir Savaşlarının Sebepleri, Sonuçları ve Önemi konusunu maddeler halinde yazmaya çalıştık. Umarım fayda sağlamıştır. Her türlü soru ya da katkınızı aşağıya yorum olarak bırakabilirsiniz. 2323 Kütahya Eskişehir Savaşları, Sonuçları Kodlaması Tavsiye Konular Londra Konferansı Hakkında Kısa Bilgi Londra Konferansı Hakkında Kısa Bilgi konulu yazımız İnkılap Tarihi dersi Kurtuluş Savaşında Cepheler ünitesi alt … BİRİNCİ TBMM, WİLSON İLKELERİ, SEVR ANTLAŞMASI, CEPHELER, MUHAREBELER İLE İLGİLİ TEST SORULARI 1 TC İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK DERSİ İLE İLGİLİ TEST SORULARI, SORU BANKASI bölgesine egemen olmak isteyen İngiltere, TBMM?ye karşı çıkan,I. AznavurII. Kuvva-i İnzibatiyeIII. Millî aşiretiIV. Pontus RumAyaklanmalarından hangilerini desteklemiştir?AI-II BII-III CII-IV DI-III E TBMM?de çok farklı görüşte kişiler Meclis?te görev yapan milletvekillerinin ortak amaçları aşağıdakilerden hangisidir?AMisâk-ı Millî?nin gerçekleştirilmesiBLâik bir devletin kurulmasıCKadınlara seçme-seçilme hakkının tanınmasıDCumhuriyetin ilân edilmesiEÇok partili düzene geçilmesi3.?TBMM?ye karşı ayaklananlar, varlığını inkâr edenler, vatan haini sayılacak ve gerekirse ölümle cezalandırılacaktır.?Yukarıdaki karar, aşağıdakilerden hangisinde yer almıştır?ATeşkilât-ı Esâsîye Kanunu?nda D Tekâlif-i Millîye emirlerindeBAmasya Görüşmesi?nde E Hıyânet-i Vataniye Kanunu?ndaC1924 Anayasası? Siyâsî hayatında olağan üstü durumlarda kurulan İstiklâl Mahkemeleri ilk kez hangi olaydan sonra çalışmaya başlamıştır?ATBMM?ye karşı isyânların çıkması D Atatürk?e suikast girişimiBErzurum Kongresi E Şeyh Sait İsyânıCSivas Anlaşma devletleri ile Osmanlı Devleti arasında imzalanan Sevr Antlaşması,I. Saltanat ŞûrasıII. Mebusan MeclisiIII. TBMMIV. Temsilciler KuruluKurumlarından hangileri tarafından onaylanmıştır?AI BII CI-II DI-IV E Egemenlik kayıtsız şartsız milletindirII. Yasama, yürütme yetkileri TBMM?ye aittirIII. Meclis başkanı hükûmetin de başkanıdırYukarıdakilerden hangileri Birinci TBMM?nin kuvvetler birliği ilkesini benimsediğini gösterir?AI BII CIII DI-II E hangisi Sevr Antlaşması?nda alınan kararlardan biri değildir?ASuriye, Lübnan, ve Güneydoğu Anadolu Fransa?ya verilecekBAkdeniz Bölgesi İtalyanlara verilecekCİtilâf devletleri, güvenliklerini tehlikede gördükleri yerleri işgâl edebilecekDKapitülasyonlar bütün devletlere tanınacakETrakya ve İzmir?in egemenlik hakları Yunanistan?a Türk Devleti?nin ilk anayasası aşağıdaki savaşların hangisinden sonra kabûl edilmiştir?AErmenilerle savaş C Büyük Taarruz E II. İnönü SavaşıBI. İnönü Savaşı D Sakarya Vataniye Kanunu?nun çıkarılmasında aşağıdakilerden hangisi etkili olmuştur?AKuvva-i Millîyecilerin düzenli orduya karşı olmalarıBİç isyânların yaygınlaşmasıCSevr Antlaşması?nın imzalanmasıDTürk ordusunun Sakarya Nehri?nin doğusuna çekilmesiEBaşkomutanlık Kanunu?nun TBMM Dönemi?nde bilgi 23 Nisan 1920 ? 11 Ağustos 1923 bakanlar Meclis tarafından tek tek kez tıkanmaya yol açan bu yönteme, aşağıdakilerden hangisiyle son verilmiştir?AKabine sistemine geçilmesiyleB1924 Anayasası?nın kabûl edilmesiyleCİç isyânların bastırılmasıylaDBaşkomutanlık Kanunu?nun çıkarılmasıylaEİstiklâl Mahkemelerinin hangisi, İstanbul Hükümeti?nin TBMM?ye karşı mücadelesinde başvurduğu yöntemler arasında gösterilemez?Aİsyânlar çıkarmasıBAnadolu halkını fetvalarla M. Kemâl?e karşı kışkırtmasıCİç isyânları desteklemesiDKuvva-i Millîye birliklerini ayaklandırmasıEAnadolu halkını Ankara Hükümeti?ne karşı mücadeleye Haziran 1920?de taarruza geçen Yunanlılar kısa sürede Bursa-Uşak çizgisinin doğusuna kadar kısa zamanda büyük bir başarı elde etmelerinde aşağıdakilerden hangisi etkili olmamıştır?ATürk ordusunun terhis edilmiş olmasıBMillî birliğin henüz gerçekleşmemiş olmasıCÇerkez Ethem?in isyân etmesiDAnadolu?da isyânların yaygınlaşmasıECephelerde henüz disiplin ve dayanışmanın UrfaII. AntepIII. MaraşYukarıdaki iller aşağıdaki devletlerden hangisiyle yapılan mücadeleden sonra kurtarılmıştır?AErmenistan Bİtalya C Fransa D Rusya E kaldırılmasını ilk kabûl eden Avrupa devleti aşağıdakilerden hangisidir?AFransa Bİngiltere C İtalya DYunanistan E Sovyet Konferansı?ndan sonra TBMM?nin temsilcisi Bekir Sami Bey, Fransa ve İtalya ile ikili antlaşmalar yapmıştır. Fakat bu antlaşmalar TBMM tarafından bu antlaşmaları onaylamamasının en önemli sebebi aşağıdakilerden hangisidir?AFransa ile savaşın devam etmesiBİstanbul Hükümeti?nin kabûl etmemesiCMondros Ateşkes Antlaşması?na ters düşmesiDBağımsızlık ilkesine ters düşmesiESovyet Rusya?nın izin İstiklâl Marşı?nı aşağıdaki olayların hangisinden sonra kabûl etmiştir?ACumhuriyetin ilânı DBüyük TaarruzBSakarya Savaşı EI. İnönü SavaşıCSaltanatın hangisi I. İnönü Savaşı?nın sonuçları arasında sayılamaz?Aİsmet İnönü?nün generalliğe yükselmesiBAnkara?da TBMM?nin açılmasıCLondra Konferansı?nın toplanmasıDDüzenli orduya olan güvenin artmasıEDüşman kuvvetlerinin oyalanmasıCevap Anahtarı1-A2-A 12-C3-E 13-C4-A 14-E5-A 15-D6-E 16-E7-C hangisi Fransa tarafından işgâl edilmemiştir?AAntep BUrfa CAntalya DMaraş E ErmenistanII. İngiltereIII. FransaIV. İtalyaV. YunanistanKurtuluş Savaşı?nda yukarıdaki devletlerin hangileriyle doğrudan savaş yapılmıştır?AI-II-III B II-III-IV C III-IV-V D I-III-IV E Fransızlarla Ankara Antlaşması?nın yapılmasıII. İtalyanların Anadolu?dan çekilmesiIII. I. İnönü Savaşı?nın kazanılmasıSovyet Rusya?nın TBMM Hükûmeti ile Moskova Antlaşması?nın imzalamasında yukarıdakilerden hangileri etkili olmuştur?AI BII CIII DI-II E Mudanya Ateşkes AntlaşmasıII. Lozan Barış KonferansıIII. Londra KonferansıIV. Ankara Antlaşmasıİtilâf devletleri yukarıdakilerden hangisinde ilk kez Sevr Antlaşması?nda değişiklik teklif etmişlerdir?AI BII CIII DIV E Savaşı yıllarında TBMM Hükümeti ile Sovyet Rusya arasında dostluk ilişkilerinin gelişmesinde aşağıdakilerden hangisi etkili olmamıştır?AOrtak düşman karşısında bulunulmasıBTBMM?nin Sovyet Rusya?nın silâh ve cephâne yardımına ihtiyaç duymasıCTBMM?nin uluslar arası platformda kendisini destekleyen bir devlete ihtiyaç duymasıDTBMM Hükûmeti?nin lâik bir devlet kurmak istemesiESovyet Rusya?nın Avrupa ile ilişkilerinin gergin hangisi İstiklâl Mahkemelerinin Kurtuluş Savaşı?ndaki işlevleri arasında gösterilemez?ATBMM?nin yargı yetkisini kullanmasıBYeni bir anayasa hazırlanmasıCOrdudan kaçmaların önlenmesiDAyaklanma çıkaranların cezalandırılmasıETBMM otoritesinin ülkede etkili hâle Savaşı sırasında yeni Türk Devleti savaş yanlısı olmadığını, ancak, topraklarımıza karşı emperyalist emeller besleyenlerle savaşılacağını bilgi açıklamıştır. Bağımsızlığımızı tanıyan ve saygı gösteren devletlerle dostluk kurulabileceğini bilgilere göre, Türk dış politikasının özellikleri arasında aşağıdakilerden hangisi yoktur?ABağımsızlığımıza saygı temel esastırBTopraklarımızı işgâl eden güçlerle savaşılacaktırCÖncelikle barışın korunması gereklidirDEmperyalist olmayan ve sınırlarımıza saygı duyan devletlerle dostluk kurulabilirEDostluk ilişkilerinin geliştirilmesi yönetim şekli benzerliğine Moskova AntlaşmasıII. Brest ? Litowsk AntlaşmasıIII. Gümrü AntlaşmasıIV. Kars AntlaşmasıDoğu sınırımızı belirleyen yukarıdaki antlaşmaların kronolojik sıralaması aşağıdakilerden hangisidir?AI-II-III-IV CII-III-IV-I EIII-II-I-IVBII-III-I-IV D İtalya?nın Anadolu?yu boşaltma kararı almasıII. Fransa?nın Yunanistan?ı desteklemekten vazgeçmesiYukarıdaki gelişmeler, aşağıdakilerden hangisinin bir göstergesidir?AKurtuluş Savaşı?nın bittiğininBSevr Antlaşması?nın yürürlükten kalktığınınCTBMM?nin güçlendiğininDMisâk-ı Millî?nin gerçekleştiğininEİtalya ile Fransa?nın birlikte hareket Kemâl, Londra Konferansı?na delege göndermekle,I. Misâk-ı Millî?yi dünyaya duyurmakII. İtilâf devletleri arasında anlaşmazlık çıkarmakIII. Ordumuzun toparlanmasını sağlamakHedeflerinden hangilerine ulaşmak istemiştir?AI BII CIII DI-II E ordusu İnönü muharebelerinde Yunanistan karşısında savunma yapmış, Sakarya Meydan Muharebesi?nden sonra taarruza durum aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir?ADüzenli ordu kurulmadığınınBİtilâf devletlerinin Yunanistan?ı desteklediğininCTBMM?nin etkinliğini arttırdığınınDİstanbul Hükûmeti?nin TBMM ile uzlaştığınınETürk ordusunun gücünün Antlaşması?nın geçerliliğini yitirmesinde aşağıdakilerden hangisi daha etkili olmuştur?AGizli antlaşmaların açıklanmasıBTürk Kurtuluş Savaşı?nın başarılı olmasıCİtilâf devletleri arasında ayrılıkların artmasıDABD?nin dünya politikasına karışmaktan vazgeçmesiEMilletler Cemiyeti?nin İlkeleri?nde ?Osmanlı İmparatorluğu?nun Türk bölgelerine kesin egemenlik hakkı tanınacaktır. Türk egemenliği aitında yaşayan başka milletlere de kendi kendilerini yönetme hakkı tanınacaktır.? İfadesi yer bilgilere göre, aşağıdakilerden hangisinin korunmasının önemi belirtilmiştir?AEgemenlik haklarının DDînî inançlarınBEkonomik hakların EMevcut sınırlarınCNüfus İlkeleri?nin Boğazlarla ilgili maddesi aşağıdakilerden hangisidir?AKaradeniz?e kıyısı olan devletlerin katılacağı bir konferans toplanmasıBBütün devletlerin ticâret gemilerine açık olmasıCOsmanlı Devleti?nin kontrolüne bırakılmasıDBoğazlar Komisyonu tarafından yönetilmesiEİtilâf devletlerinin kontrolüne Dünya Savaşı?nın sonlarına doğru İtilâf devletleri kendi çıkarlarına ters olan Wilson İlkeleri?ni kabûl durumun temel sebebi aşağıdakilerden hangisidir?Aİnsanlığın yeni bir felâkete sürüklenmesinin engellenmek istenmesiBYenilen devletlerden savaş tazminatı alınmasıCMilletler Cemiyeti?nin kurulmak istenmesiDABD?nin kendi yanlarında savaşa girmesinin sağlanmasıESömürgecilikten vazgeçmiş devletlerinin, I. İnönü Muharebesi sonrasında TBMM?yi Londra konferansı?na dâvet etmelerinin sebepleri arasında aşağıdakilerden hangisi yoktur?ATBMM?yi dünyaya savaş yanlısı olarak tanıtmakBİki hükümeti dâvet ederek ikilik yaratmakCMoskova Antlaşması?nın uygulanmasını önlemekDSevr Antlaşması?nda değişiklikler yaparak TBMM?ye kabûl ettirmekEYunan kuvvetlerine zaman hangisi, I. İnönü Muharebesi?nden sonra toplanan Lorda Konferansı ile ilgili doğru bir bilgi değildir?ATBMM?nin hukukî varlığı İtilâf devletleri tarafından ilk kez tanınmıştırBİstanbul Hükûmeti ile TBMM arasındaki çatışmadan yararlanılmak istenmiştirCİtilâf devletleri, TBMM aleyhine kamuoyu oluşturmayı hedeflemiştirDYunanistan?ın yeni bir saldırıya geçmesi önlenmeye çalışılmıştırETBMM?nin haklılığı ve Misâk-ı Millî tüm dünyaya hangisi, 16 Mart 1920?de İstanbul?un resmen işgâlinin sonuçları arasında gösterilemez?AKaçabilen milletvekillerinin Birinci TBMM?ye katılmasıBOsmanlı saltanatının kukla durumuna düşmesiCMisâk-ı Millî?nin ilân edilmesiDAnkara?da Birinci TBMM?nin açılmasıEOsmanlı Meclisi?nin târihe Antlaşması?nda Arap ülkelerinin geleceğinin belirlenmesi için, aşağıdakilerden hangisi öngörülmüştür?AAzınlık statüsüBManda yönetimiCHalk oylamasıDÖzerklikE hangisi, Birinci TBMM?nin öncelikli hedefleri arasında yer almaz?AMillî birliği gerçekleştirmekBMillî irâdeyi egemen kılmakCDüzenli orduyu kurmakDHalifeliği kaldırmakEMisâk-ı Millî?yi Antlaşması?nda Boğazların yönetimi ile ilgili hüküm, aşağıdakilerden hangisidir?ASavaş zamanında uluslar arası bir komisyonun Boğazlara el koymasıBİtilâf devletlerinden oluşan bir komisyon tarafından yönetilmesiCSovyet Rusya-Türk ortak yönetimine bırakılmasıDBaşkanı Türk olan bir uluslar arası komisyona verilmesiETürklere bırakılmasıCevap Anahtarı18-C19-E20-C 30-A21-C 31-B22-D 32-D23-B 33-C24-E 34-D25-B 35-C26-C 36-B27-A 37-D28-E 38-B29-B Oluşturulma Tarihi Eylül 16, 2020 0249Sakarya Meydan Muharebesi ile Büyük Taarruz Türk milletinin bağımsızlığını kazanabilmesi için oldukça önemli savaşlardır. Türkler bu savaşlarda canla başla savaşarak destansı başarılara imza atmıştır. Sizler için bu savaşların detaylarını Meydan Savaşında Türk ordusu düşmanın geri çekilmesini sağlamıştır ve daha sonra Büyük Taarruzun başlamasına da zemin hazırlanmış olur. Türk ordusu gücünü toplayarak Büyük Taarruzu başlatmıştır. Sakarya Meydan Savaşı Ve Büyük Taarruz Mustafa Kemal'e başkomutanlık verildiği zaman bunların yanında yasama organının görevlerini de istediğini ancak bu şekilde başkomutanlığı kabul edebileceğini söylemiştir. Bu isteğe karşılık mecliste oldukça sert itirazlarda olmuştur. Bunun üzerine Mustafa Kemal Paşa görevi kendisinin istemediğini kendisine teklif geldiğini dile getirmiştir. Uzun tartışmalar sonucunda 5 Ağustos 1921'de Mustafa Kemal'e üç aylık sürede istemiş olduğu yetkiler verildi. Bu yetkileri aldıktan sonra Mustafa Kemal Paşa önce Tekalif-i Milliye Emirlerini çıkarmıştır. Bu emirler halkın da savaşa topyekün katılması yönündeydi. Tekalif-i Milliye Emirleri Şu Şekildeydi;Tüm ilçelerde bir tane Tekalif-i Milliye Komisyonu elinde bulunan cephaneler ve silahlar üç günde orduya teslim evden bir çamaşır, bir çift çorap ve bir çarık orduya ve giyeceklerin %40'ına el konacaktı ve bunların bedelleri daha sonra ödenecektiTüm makineleri araçların da %40'ına el konacaktıHalkın tüm binek hayvanlarının ve bunun yanında taşıt araçlarının da %20'sine el bulunmayan ve orduya lazım olan tüm mallara el demirciler, dökümcüler, nalbantlar, marangozlar ordunun emrinde olacak ve ordu için çalışacaktıHalkın araçları ile ayda bir kereliğine 100 km'ye ücretsiz asker taşımacılığı emirlerin çıkarılmasıyla ordunun eksikleri bir nebze olsun giderildi. Bu esnada Yunan ordusunun ilerlemesi devam etmekteydi ve Ankara'ya yaklaştığı dedikoduları da yayılıyordu. Yunan ordusu Polatlı'ya iyice yaklaştı. Top sesleri meclisten bile duyuluyordu. Bu sebepten dolayı meclisin daha güvenli olması nedeni ile Kayseri'ye taşınması konuşulmaya başlamıştı. Fakat teklif kabul edilmedi. Yunan ordusu iyice Ankara sınırlarına dayanmıştı. Başkomutandan almış oldukları emir ile ordu artık yeni bir taktik geliştirmişti. Ordu kaybettiği mevzide tekrar mevzileniyordu. Bu şekilde savaş devam etmekteydi. Böylece yunan ordularında yıpranmalar oluşmaya başladı. Savaş uzadıkça Yunan ordusu yıpranıyor Türk ordusu ise daha çok moral depoluyordu. Güçten düşen Yunan ordusu daha fazla dayanamadı ve Türk ordusu tarafından bozguna uğratıldı. 23 Ağustos 1921'de başlayan savaş 12 Eylül 1921'de Türk ordusunun zaferi ile sonuçlandı. Savaş tam 22 gün ve 22 gece sürdü. Yunan orduları yenilginin ardından Sakarya Nehrinin batısına doğru gitti. Bıraktıkları mevzilere ise Türk askerleri yerleşti. Büyük Taarruz Sakarya zaferinden sonra Büyük Taarruz için hazırlıklar başladı. Bir yıl içerisinde ordunun eksikleri giderildi. Orduya yeni kişiler alındı. Böylece Yunan ordusunun gücüne denk bir ordu kuruldu. Mustafa Kemal Paşa ile birlikte kurmay ekip riskli olan fakat kazanma ihtimalinin daha yüksek olduğu bir strateji oluşturdular. Mustafa Kemal Paşa'ya verilen tam yetkiler üç ay aralıklarla uzatılmaktaydı. Büyük Taarruza 6 gün kalmışken yani 20 Ağustos 1922 yılında süresiz olarak Mustafa Kemal'in yetkileri uzatıldı. 26 Ağustos sabahı Türk ordusunun top atışları ile birlikte Büyük Taarruz da başlamış oldu. Türk ordusunun İzmir'e kadar ilerlemesi ile birlikte Büyük Taarruz da 30 Ağustos 1924 yılında sona erdi. Bu tarih her yıl Türkiye'de Zafer Bayramı olarak kutlanmaktadır. Yunan ordusu İzmir de denize döküldü. Sakarya Meydan Savaşı Türk ulusu için dönüm noktası olmuştur. Hazırlayan Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt ATASE Başkanlığı Mondros Mütarekesi’nden sonra Mustafa Kemal Paşa İstanbul’a geldiğinde bir süre Perapalas Oteli’nde kaldıktan sonra Şişli’de bir ev tutar. Bu evde Kurtuluş Savaşı’nın plânları yapılır. Eve gelenlerde biri de Albay İsmet Bey’dir. Bir gün Mustafa Kemal Paşa, Albay İsmet’i evine çağırır ve İsmet Bey’e haberlerin nasıl olduğunu sorar. Masanın üzerine bir harita açarak İsmet Bey’e şöyle bir soru sorar “Meselâ hiçbir sıfat ve selâhiyetin olmaksızın Anadoluya geçmek ve orada kurtuluş çarelerini aramak için en müsait mıntıka ve beni o mıntıkaya götürecek en kolay yol neresi olabilir?” diye sorar. Mustafa Kemal Paşa’nın Albay İsmet’e böyle bir soru sormasının nedeni; onun memleket meşeleri ile yakından ilgilenmesi, orduyu tanıması, içinde bulunan şartları en iyi şekilde değerlendirebilen bir kişi olmasıdır. Albay İsmet, bu soru karşısında “mıntıkalar çok! Yollar çok!” diye cevap vermiştir. Mustafa Kemal Paşa 9 ncu Ordu müfettişi olarak Anadolu’ya hareketinden önce Albay İsmet Bey’le görüşür ve Anadolu’daki mücadelesinde kendisine yardım etmesini söyleyerek daha sonra kendisini de Anadolu’ya çağıracağını belirtir. İstanbul’da kaldığı sürece Albay İsmet’in kendisiyle görevi nedeniyle irtibat kurmamasını ister. Mustafa Kemal Paşa 27 Aralık 1919 tarihinde Ankara’ya geldiğinde Albay İsmet Bey’i çağırır. Albay İsmet, 8 Ocak 1920’de üstlerinden izin almadan Ankara’ya gelir. Fakat Harbiye nazırı olan Fevzi Paşanın çağırması üzerine, Mustafa Kemal Paşa’nın da tasdik etmesiyle 3 Şubat 1920’de İstanbul’a döner. Albay İsmet’in görevi muntazam ordu kurulması için gerekli çalışmaları İstanbul’dan yürütmektir. Albay İsmet Bey’in bu görevi 16 Mart 1920 günü İstanbul’un İtilâf devletleri tarafından işgaline kadar sürer. İstanbul’un işgalinden sonra artık Albay İsmet’in İstanbul’da yapacağı bir işi kalmadığına karar veren Mustafa Kemal Paşa onu Ankara’ya çağırır. Albay İsmet 3 Nisan 1920’de ikinci defa Ankara’ya gelir. Artık Kurtuluş Savaşı’nın sonuna kadar Mustafa Kemal Paşa ile birlikte onun sağ kolu olarak görev yapmaktadır. Büyük Millet Meclisinde Edirne milletvekili olarak bulunur. Aynı zamanda ilk hükümetin Genelkurmay Başkanıdır. Mustafa Kemal Paşa 10 Kasım 1920’de Albay İsmet’i Batı Cephesi Kuzey Kesimi Kumandanlığına, Albay Refet’i Bele ise Güney Cephesi Komutanlığına atar. Her ikisine de cephelerdeki Kuvayı Milliyenin düzenli orduya dönüştürülmesini emreder. Mustafa Kemal Paşanın böyle bir karar almasındaki sebep Batı Anadolu bölgesinde başlayan Yunan taarruzunun durdurulamamış olmasıdır. Albay İsmet, Batı Cephesi Kuzey Kesimi komutanlığına atanmadan önce Yunanlar Bursa Cephesi’nde ileri harekâta başlamışlardı. Yunanlarla savaş İzmir’in işgali ile başlamıştır. 15 Mayıs 1919 Müttefikler güneyde İzmir-Aydın demiryoluna, güneydoğuda Aydın’dan Nazilli’ye doğu ve kuzeydoğuda Manisa ve Turgutlu şehirlerine, kuzeyde ise Ayvalık ve Bergama’ya kadar giden sahayı Yunan işgal bölgesi olarak tanımışlardır. Bu sahayı işgal eden Yunanların, İzmir’den Anadolu içlerine ilerlemeleri Kuvayı Milliye tarafından durdurulmaya çalışılmıştır. Kuvayı Milliyenin sayıca artması ve direnişin gittikçe sertleşmesi Yunanları ve onların destekleyicisi İtilâf devletlerini kaygılandırmıştır. Bu nedenle Türklerin taarruzlarının bir süre için durdurularak Yunanlıların taciz edilmesini önlemek ve bu süre zarfında kuvvetlerini takviye etmelerini sağlamak amacıyla 3 Kasım 1919 tarihinde İtilaf İşgal Kuvvetleri Komutanı General Milne tarafından, Türklerle Yunan birliklerinin geçmeyeceği bir hat çizmiştir. Kuvayı Milliye bu hattı kabul etmemekle birlikte İstanbul Hükümeti kabul etmiş; Yunan kuvvetleri de Müttefiklerin işe karışmasıyla bu hatta durmuştur. İşte Yunanlar bu hattı da geçmişler ve Ankara’ya doğru ilerlemektedirler. Bu taarruzda politik amaç, Türk milletini hazırlanmakta olan Sevr Antlaşması’ nın hükümlerini kabul etmeye mecbur bırakmaktadır. Taarruzun askerî amacı ise Büyük Millet Meclisi ordularını dağıtmak ve Ankara’ya kadar uzanan Türk topraklarını işgal etmektir. Düzenli ordu kurmak amacıyla yapılan çalışmalar bitmeden başlayan bu taarruz silâh ve cephanesi yetersiz askerî birliklerle millî müfrezeler tarafından durdurulmaya çalışılmıştır. Fakat üstün kuvvetleri karşısında birliklerimiz geri çekilmek mecburiyetinde kalmıştır. Düşman kuvvetleri 30 Haziran 1920 de Balıkesir’i işgal ettikten sonra Bursa istikametinde çekilen kuvvetlerimizi takip ederek Bursa’yı ele geçirmiştir.16 İki ay gibi kısa bir sürede millî cephelerin bozulması ve önemli şehirlerimizin işgal altına düşmesi memlekette ve Mecliste büyük heyecan ve endişe uyandırmıştır. Büyük Millet Meclisinin 13 Temmuz 1920 günkü toplantısında milletvekilleri tarafından cephedeki komutan ve valilerin kusur ve idaresizliğinden dolayı bu yenilginin doğduğunu bunda Genelkurmay başkanı ve Millî Savunma bakanının da sorumlu olduğu ileri sürülmüş hatta görevini yerine getirmeyen komutanların Divanı Harbe verilmesi teklif olunmuştur. Genelkurmay Başkanı tenkitlere cevap verdiği hâlde milletvekillerini yatıştırmak mümkün olmamıştır. Bu durum karşısında Mustafa Kemal Paşa söz alarak ülkenin içinde bulunduğu durumu anlattıktan sonra Yunan ilerleyişini durdurmak için düzenli ordunun kurulması gerektiğini izah etmiştir. Fakat kuvvet teşkilinde Mecliste birbirine zıt iki fikir çarpışmaya başlamıştır. Düzenli ordu fikri ile milis kuvveti fikri genel bir cereyan hâline getirilmeye çalışılmıştır. Kuvayı Seyyare Komutanı Ethem milis kuvvetleri fikrinin savunucusu idi. Batı Cephesi’nde, orduda ve halk arasında ve hatta Mecliste bu cereyan etrafında yapılan propagandalar o kadar kuvvetli ve tesirli bir hâle gelmiştir ki bir aralık” Ordudan fayda yoktur, dağıtılsın. Hepimiz Kuvayı Milliye olalım.”sözleri büyük taraftar toplamaya başlamıştır. Bu sıralarda Batı Cephesi Komutanı Ali Fuat Paşa, Ethem ve Tevfik kardeşlerin tesiriyle Yunan ordusunun Gediz’de bulunan ve zayıf kabul edilen bir tümenine taarruz teklif etmiştir. Genelkurmay Başkanlığı ise düşmanın bütünü ile Türk birliklerinden kuvvetli olduğunu, cephane miktarının mutlaka beklemeyi gerektiğini ve bundan genel bir netice alınamayacağını söylediyse de Gediz’deki düşmana iki piyade tümeni ve Kuvayı Seyyare birlikleri taarruz etmiştir. Taarruz harekatı başarısızlıkla sonuçlanmış ve Yunanlar buna cevap olarak 25 Ekim’de Bursa’dan taarruza geçerek İnegöl ve Yenişehir’i de işgal etmiştir. Gediz harekâtı sonrasında Ethem ve kardeşleri başarısızlığın suçunu Cephe Komutanlığına ve düzenli ordu birliklerine; Cephe Komutanlığı da Kuvayı Seyyarenin hiçbir iş yapmadığını ve yapmaya muktedir olmadığını ve muharebede verilen emirlere itaaat etmediğini, daima tehlikeden uzak bulunduğunu iddia ve ispat ediyordu.17 Bunun üzerine sür’atle düzenli ordu kurulmasına karar verilir ve Ali Fuat Paşa cephe komutanlığından alınarak 18 Batı Cephesi kuzey ve güney olmak üzere ikiye ayrılır. Yunan birliklerinin ileri harekatta bulunduğu cephenin esas önemli kısmını teşkil eden kuzey kısmı Albay Ismet’in emrine verilir.19 Halktan hayvan ve malzeme toplanması ve asker celp edilmesi ile yeni piyade ve süvari birlikleri teşkiline başlanır. Fakat bu çalışmalar istenen düzeye ulaşamamıştır. 1920 yılı sonlarında TBMM Hükümetinin Kara Kuvvetleri 17 tümenden oluşmaktadır. Bu tümenlerin personeli, silâh, araç ve gereçleri son derece noksandır. Dolayısı ile savaş kabiliyeti açısından Yunan Tümenleri ile mukayese edilemez. Türk tümenleri ortalama 2500-3000 erden oluşmakta bunun yanında 300-700 mevcutlu tümenler de bulunmaktadır. Türk tümenlerine karşılık Yunan tümenleri ise 7000-10000 mevcutlu olup; silâh araç ve gereçleri bakımından hiçbir problemi bulunmamaktadır. Düzenli ordunun kuruluşuna geçildiği Kasım 1920’de Yunan işgal ordusu karşısındaki Batı ve Güney Cepheleri Komutanlıklarının toplam kuvveti bütün lojistik ve idari birlikler henüz muntazam ordu birliği hâline getirilmemiş iken Kuvayı Seyyare Birliklerinin Komutanı Ethem Bey emrindeki birliklerin ordu birliği hâline getirilmesine karşı çıkmış, Albay İsmet’in verdiği emirleri dinlememiştir. Yunan ileri harekâtı esnasında ise Ethem Bey isyankâr durum alır. Bunun üzerine Garp Cephesi Komutanı Albay İsmet Bey bütün piyade kuvvetlerini emrine alarak Gediz’de bulunan Ethem Bey Kuvvetleri üzerine hücum eder.20 29 Kasım 1920’da Kütahya alınır. 5 Ocak tarihinde ise Gediz ele geçirilir, işte tam bu sırada 6 Ocak 1921 tarihinde Yunanlar hem Uşak cephesinden hem de İnegöl üzerinden taarruza başlar. Bu kritik durum karşısında, Ethem’e karşı girişilen tenkil harekâtı kısa olarak durdurulmuştur. 1 nci İnönü Muharebesi’nin kazanılmasından sonra 13 Ocak 1921’de ayaklananlar üzerine tekrar yüklenilmiş ve Ethem kuvvetleri yenilmiştir. 21 Ethem Bey Yunan birliklerine sığınmış 22 ve böylece düzenli ordunun kurulmasına karşı çıkan bir kuvvet kalmamıştır. 6 Ocak 1921’deYunanlılar Aksu-Dinboz-Burçin çizgisinden Eskişehir yönüne, zayıf bir kuvvetle de Uşak’tan İslâmköy-Banaz dolaylarına doğru ilerlemeye başladılar. Türk komuta heyeti teknik ve mekanik araç ve gereç bakımından çok üstün olan Yunanlarla dağınık birliklerini bir araya topladıktan sonra muharebeye girmeyi tasarlamıştır. Bunun için de mümkün olabildiği kadar geç bir tarihte Yunanların mevziler önünde bulunmalarını temin etmek gerekiyordu. Bu nedenle mevzilerin ilerisindeki Türk örtme birliklerine kadame kademe çekilmek emri verildi. Bundan dolayı Bursa dolaylarından ilerleyen Yunan birlikleri ancak harekâtın üçüncü günü Türk birlikleriyle muharebeye tutuşabildi. İnönü mevzilerini düşman eline geçmesi üzerine karşı saldırı da bulunulduysa da başarılı olunamamıştır. Durumun çok kritikleşmesi üzerine Batı Cephesi Komutanlığı,10/11 Ocak 1921 gecesi Beşkardeş dağı Zemzemiye-Oklubalı hattına çekilmeye karar verir ve çekilme harekâtı başlar. 11 Ocak günü yapılan keşifte Yunan birliklerinin de geri çekildiği tespit edilince süvari birlikleri ile takip ve taciz harekâtı yapılmıştır.23 İlk kez düzenli ordu birlikleriyle yapılan bu muharebede Yunanların mağlûbiyeti kabul ederek ve sebebi ne olursa olsun muharebe alanından çekilmeleri Türk milletine büyük bir moral kazandırmıştır. Mustafa Kemal Paşa, Batı Cephesi Kumandanı Albay Ismet’i Büyük Millet Meclisi adına telgrafla kutlamıştır. 1Mart 1921’de ise Mecliste alkışlanan bir konuşma yapan Albay İsmet bu konuşmasında düşmanın telaş ve hüsranının belirtmekle birlikte, ordunun içte ve dışta herkese saygı telkin edecek bir büyüklükte olduğunu söyler. Albay İsmet Beyin bu konuşmasından sonra meclis Albay İsmet’in rütbesini tuğgeneralliğe yükselttir.24 Birinci İnönü Savaşı’nda Türk ordusunun gösterdiği başarı, İtilâf devletleri tarafından Londra Konferansı’nın yapılmasına zemin hazırlamıştır. 21 Şubat 1921’de Londra’da toplanacak olan konferansa Osmanlı Devleti temsilcilerinin, yanı sıra TBMM Hükümeti temsilcileri de davet edilmiştir. Londra Konferansında Sevr Antlaşması maddeleri birtakım değişikliklerle tekrar Türk heyetinin önüne sunulmuştur. TBMM temsilcisi Bekir Sami Bey, Misakı Millî’den fedakârlık yapılamayacağını açıklayarak sunulan teklifleri kabul etmemiştir. Londra Konferansı İtilâf devletlerinin istedikleri gibi sonuçlanmayınca, İngilizler Yunanları tekrar kışkırtarak Türklere yönelik bir saldırının başlamasına fırsat tanıdılar. Bursa’da takviye edilen Yunan birlikleri 23 Mart tarihinde Eskişehir’e yönelik ikinci bir saldırıyı başlattılar. Yunanlar bu sırada geçen zamanın Türk kuvvetlerinin lehine olduğunu bildiklerinden İzmir’e yeni takviye güçler çıkarmışlardır. İngilizler ise Yunanların saldırıları sonucu Türklerin Sevr’i kabul etmek durumunda kalacaklarına inanıyorlardı.25 İkinci İnönü Muharebesi 23/31 Mart 1921 İnönü mevzii ile Afyon bölgesinde cereyan etmiştir. Bilecik-Pazaryeri yönünden ilerleyen Yunan birlikleri 27 Mart günü İnönü mevzilerinde Türk birlikleriyle muharebeye başladı. Türk mevzilerinin merkez ve sol kanadında gerileme oldu. Fakat üç gün süren direniş sonucunda Yunan birlikleri geri püskürtüldü. 30 Mart’ta yaptıkları ikinci saldırıda da geri püskürtülünce Yunan birlikleri geri çekilmeye başladılar. Türk kuvvetlerinden silâh ve sayıca üstün olan Yunan birlikleri, Türk ordusunun başında bulunan İsmet Paşanın dirayetli tutumu ile kısa sürede bozguna uğratılmıştır. Geri çekilen Yunan ordusuna Türk süvarileri tarafından Yenişehir ovasında kuvvetli bir darbe indirilmiştir.26 Yunanların mağlûbiyeti Batı Cephesi Komutanı İsmet Paşa tarafından 1 Nisan 1921’de TBMM Başkanı Mustafa Kemal Paşaya telgrafla duyurulur. ” Düşman , binlerce ölüsüyle doldurduğu savaş meydanını silâhlarımıza bırakmıştır”27 diye çekilen telgrafa Mustafa Kemal Paşa cevaben “… Siz orada yalnız düşmanı değil milletin makus talihini de yendiniz. İstilâ altındaki topraklarımızla beraber bütün vatan, bugün en ücra köşelerine kadar zaferinizi kutluyor.” diye yazmıştır.28 İkinci İnönü zaferi, bütün yurtta büyük bir sevinç uyandırmıştır. Genç yaşlı, kadın erkek Ankara halkı, zafer haberlerini duymak için Meclise gitmiştir. Daha sonra zaferi kutlamak için Namazgâh’a gidilmiştir.29 Diğer illerde de kutlamalar yapılmış ve Büyük Millet Meclisine kutlama telgrafları çekilmiştir.30 Zafer kazanan askerlere Metris Tepe’de bir ziyafet verilir ve davul zurna eşliğinde Zeybek, Laz, Kafkas oyunları oynanır.31 Fevzi Paşa, kendisini kutlayan ve ayakta alkışlayan mebuslara İkinci İnönü Muharebelerini anlatır. “Zafer, milletin fedakar, kahraman çocuklarına aittir” der. İnönü muharebeleri elbette ki netice harpleri değildir. Bunlara Batı Anadolu’da muntazam ordu hareketlerinin ancak başlangıcı denilebilir. Çünkü İnönü muharebelerine kadar olan askerî savaşlarımız tek kumanda altına alınmış, merkezi bir kurmay heyeti tarafından yönetilen cephe hareketleri olmamıştır. Zaten Yunanların ilerleyişini durduracak bir merkez olmadığı gibi bu harekata girişecek birlikler de yoktu. Bu nedenle İnönü muharebeleri Yunanlara artık rahatça Anadolu’yu işgal edemeyecekleri mesajını vermiştir. İkinci İnönü Savaşı’ndan sonra TBMM Hükümeti varlığını bütün Avrupa devletlerine kabul ettirerek durumunu güçlendirmiştir. Halkın hükümete ve ordusuna güveni arttığı gibi Mustafa Kemal Paşanın TBMM’deki ve Türk milleti üzerindeki otoritesi güçlenmiştir. Türk ordusunun kazandığı başarı Fransızlarla İtalyanların işgal bölgelerinden yavaş yavaş çekilmelerine de zemin hazırlamıştır. Bu muharebeden sonra Batı Cephesi’nin güney kesiminde yer alan birlikler 1921 yılı Nisan ayı başında Aslıhanlar ve Dumlupınar bölgesinde Yunanlarla yapılan savaşta başarısızlığa uğramış32 ve Afyon’un doğusunda bulunan savunma hattına çekilmek durumunda kalmıştır. Birinci ve İkinci İnönü muharebelerinde umdukları başarıyı kazanamayan Yunanlar, Aslıhanlar ve Dumlupmar galibiyetlerinden de cesaret bularak Anadolu’daki işgal güçlerinin sayısını çıkardılar. Yunan Kralı Konstantin de İzmir’e gelerek ordusunun moralini yükseltmeye çalışır. Silâh ve teçhizat açısından Yunan ordusundan sayıca az olmakla birlikte Türk ordusu da takviye edilmeye çalışılmıştır. 10 Temmuz 1921’de Bursa ve Kütahya-Gediz istikametlerinden saldırıya geçen Yunan ordusu ile Türk kuvvetleri Kütahya bölgesinde bütün cephede düşmanla temasa gelmişlerdir. Şiddetli çarpışmalar sonucunda33 Batı Cephesi Komutanı, birliklere asıl mevzileri olan Eskişehir’in doğusuna çekilme emri vermiştir.34 Çekilme artçı kuvvetlerle oyalama muharebeleri yapılarak gerçekleştirilir. Yunan Generali Papulas, yayınladığı günlük raporda,gerileyen Türk birliklerinin merhametsizce takip edildiğini, Kütahya’yı saran çemberin başarıyla kapanacağının umulduğunu yazmaktadır. Eski Frigya başkenti, yakın nüfusu olan Kütahya, Albay Çuroyanis tarafından ele geçirilir. Yunan veliahttı ve kurmayı da Kütahya’ya gelir ve azınlıkların sevgi gösterileri ile karşılanır. Yunanlar Kütahya’da 5000 esir, 168 top ve cephane arabası ve 2000 deve ele geçirmiştir.35 Yunan ordusuna Türk ordusunu imha etme emri verilir. Yunan akınları yeniden başladığında Türk birlikleri yaptıkları akınlarla Yunan mevzilerini sökmeye çalışır. İsmet Paşa, bunu başaramayınca ne yapması gerektiğini Genelkurmaya sorarak; birliklerini Seyitgazi doğusuna çekmek için izin ister. Fevzi Paşa en zinde kuvvetlerle Eskişehir-Ayvacık doğusunda toplanılmasını emreder. Batı Cephesi komutanlığı bunalım içinde iken Mustafa Kemal Paşa, Batı Cephesi Karargâhına gitmek üzere trenle Eskişehir’e hareket eder ve oradan cephe karargâhına giderek düşmanı alt etmek için zaman kazanılması gerektiğini bildirir.36 Yapılan durum değerlendirmesi sonucunda ordunun Sakarya doğusuna çekilmesine karar verilir. Türk ordusunun Eskişehir’de bulunan kanadı da Yunanlar karşısında fazla tutunamadığından geri çekilir. 19 Temmuz 1921’de Eskişehir Yunan birliklerinin eline geçer. Türk ordusu 25 Temmuz 1921 tarihinde taktik savunma yapmak amacıyla Sakarya nehrinin doğusuna çekilmiştir.37 Türk ordusunun Sakarya’nın doğusuna çekilmesi ordunun manevî varlığını sarstığı gibi hem de önemli bir vatan parçasının geçici de olsa düşman işgaline bırakılmasına neden olmuştur. Bu işin sorumluluğunu üzerine alan Mustafa Kemal Paşa, “Biz askerliğin gereklerini tereddütsüz yapalım, öteki sakıncalara mukavemet ederiz.” demiştir. Eskişehir’in kaybı TBMM’de tartışmaları başlatmış ve Mustafa Kemal Paşa, milletvekilleri tarafından sert eleştirilere tâbi tutulmuştur. Millî davanın kaybedildiği inancı tüm yurda yayılmış büyük bir moral çöküntüsü yaşanmıştır. Hatta bir ara Meclisin Kayseri’ye taşınması bile gündeme gelmiştir.38 Bu sırada İngiliz başbakanı Yunanların bu başarılarından dolayı Sevr ile yetinmeyeceklerini daha fazlasını isteyeceklerini belirtmektedir. Yunan Kralı Konstantin ise savaş meclisini toplayıp ileri harekâta devam edilmesini istediğini belirtmiştir. Türk ordusunun Sakarya’nın gerisine çekilmesi, 25 Temmuz’dan sonraki günlerde TBMM içinde ve dışında muharebenin kaybedilmesiyle ilgili pek çok tartışmayı beraberinde getirmiştir. Bütün bu gelişmelerin sorumlusu aranmış ve sonuçta Mustafa Kemal Paşa her türlü yönden tenkit edilmeye başlanmıştır. TBMM, bu sırada son çare olarak Mustafa Kemal Paşanın başkomutanlığa getirilmesini teklif etmiştir. 5 Ağustos 1921 tarihinde kabul edilen kanunla üç aylık bir süre için başkomutanlık yetkisi Mustafa Kemal Paşaya verilir.39 Kanuna göre, Mustafa Kemal Paşanın vereceği kararlar kanun gücünde olacaktır. Mustafa Kemal Paşa, başkomutanlık yetkilerini devraldıktan sonra orduyu güçlendirmek için 7-8 Ağustos 1921’de Tekâlifi Milliye Millî Yükümlülükler emirlerini yayınlar.40 Bu emirler ile Türk milleti böylece topyekûn harbe hazırlanıyor ve vatanın düşman işgalinden kurtarılması için elinde kalan son malları da ordusuna veriyordu.41 Bu emrin yayınlanmasından sonra Mustafa Kemal Paşa, Genelkurmay Başkanı Fevzi Paşa ile birlikte cepheyi teftişe gider.42 Yeni bir düşman taarruzu bekleyen Başkomutan Mustafa Kemal Paşa, bütün kuvvetlerini Sakarya bölgesinde toplayarak kesin sonuçlu bir meydan muharebesi için hazırlıklara başlar.43 23 Ağustos 1921’de başlayan Yunan taarruzu Sakarya nehri boyunca 100 kilometrelik bir cephe üzerinde 22 gün 22 gece aralıksız devam etmiştir. Yunanlar Türk mevzilerinin sol kanadına yaptıkları taarruzlarda çok etkili olmuşlar ve hatta Ankara’nın 50 km yakınına kadar gelebilmişlerdir. Savunma hattının bölüm bölüm kırılması üzerine 26/27 Ağustos gecesi “Hattı müdafaa yoktur, sathı müdafaa vardır. O satıh bütün vatandır. Vatanın her karşı toprağı vatandaş kanı ile sulanmadıkça terk olunamaz.”44 emrini veren başkomutanın talimatı bütün birlikler tarafından canla başla uygulanır ve Türk ordusu muharebeyi kazanır.45 Bu zaferden sonra TBMM kabul ettiği bir kanunla 19 Eylül 1921’de Mustafa Kemal Paşaya mareşallik rütbesi ile gazilik unvanı vermiştir.46 Fevzi Paşaya orgenerallikjsmet Paşaya ise tümgenerallik rütbesi verilir.47 Sakarya muharebeleri sırasında İsmet Paşa’nın 2 Eylül 1921 tarihinde AP muhabiriyle yaptığı görüşme Türk milletinin azmini ve moral gücünü göstermesi açısından önemlidir. Bu konuşmasında İsmet Paşa; “Bizi mağlûp edemeyecekler çünkü askeri mantık aleyhlerindedir. Mütarekede kişilik bir ordu terhis ettik. İcap ederse bunları tekrar sağlayabiliriz.” demiştir.48 Sakarya’da Türk ordusunun kazandığı zafer, milletin kaybolmaya yüz tutan bağımsızlıkla ilgili ümit ve beklentilerinin yeniden güçlenmesine neden olduğu gibi Meclise ve Başkomutan Mustafa Kemal Paşaya olan güveninin de artmasına zemin hazırlamıştır. Sakarya Savaşı Türk askerinin canı pahasına giriştiği bir mücadele olup bir yerde Türk milletinin ölüm kalım muharebesidir. Sakarya Zaferi yeni Türk Devleti’nin uluslar arası itibarının artmasına neden olan bir gelişme olmuştur. Türk ordusunun ve yeni Türk Devleti’nin günden güne güçlendiğini fark eden İtilâf devletleri, 1922 yılı Mart ayından itibaren Türkiye’ye barış teklifleri sunmaya başladılar. Bu tekliflerde yine Sevr’in değiştirilmiş hâli masaya getirildi. Misakı Millî’den taviz vermek istemeyen TBMM Hükümeti bu önerilerin hiçbirini kabul etmemiştir. Sakarya Meydan Savaşı’nda yenilgiye uğrayan düşman, Eskişehir-Kütahya-Afyonkarahisar doğusunda bir hatta çekilerek savunma tertibini alır. İki yanı sarp kayalarla kaplı bu hattı takviye etmeye başlar. Türk ordusu da bu hatta paralel olarak gerekli hazırlıklarını tamamlamaya çalışmıştır. Gazi Mustafa Kemal Paşa, 4 Mart 1922 tarihinde TBMM’nin gizli oturumunda, Türk Başkomutanlığının amacını, kesin sonuçlu bir taarruza geçerek düşmanı yerleştiği mevzilerden atmak ve yok etmek şeklinde açıklar. Ancak, son darbenin indirilebilmesi için Türk ordusunun her bakımdan güçlendirilmesi gerekmektedir. Bu sırada, ordunun silâh, teçhizat ve personel ikmali tamamlanmaya çalışılır. Ordunun lojistik desteğini sağlayacak olan menzil teşkilâtında düzenlemelere gidilir ve yurt içinde kurulan imalâthanelerde ordunun ihtiyacı olan malzemeler imal edilmeye çalışılır. Taarruz hazırlıkları döneminde ordu mensupları sıkı bir askerî eğitimden geçirilir. Bu gelişmeler olurken, TBMM’de başkomutanlık sorunu tekrar gündeme getirilir. Mecliste muhalif milletvekilleri Mustafa Kemal Paşanın başkomutanlık görevinin uzatılmasına karşı çıktılar. Mustafa Kemal Paşa bu sırada ordunun kumandansız kalmasının telâfisi imkânsız sonuçlar yaratacağını açıklayarak49 TBMM’de genel durum hakkındaki görüşlerini aktarmış; ertesi gün yapılan toplantıda 6 Mayıs 1922 başkomutanlık süresi üç ay daha uzatılmıştır. 20 Temmuz 1922’de yapılan toplantıda ise Türk ordusunun ve milletin her bakımdan güvenini kazanmış olan Mustafa Kemal Paşaya başkomutanlık yetkisi süresiz olarak verilmiştir. TBMM’de bu tartışmalar olurken başkomutan cepheleri ziyaret ederek yapılan hazırlıkları yerinde kumanda heyeti Yunanlara karşı yapılacak taarruz için zaman olarak ağustos ayını uygun bulur. 50 Türk ordusu, Ağustos ayında istihbarat faaliyetlerini artırarak topladığı bilgileri değerlendirmiş ve 6 Ağustos 1922 tarihinde gizlice taarruz hazırlıklarına geçmiştir. 20 Ağustos’ta başkomutanın Akşehir’de yaptığı toplantıda taarruz plânları görüşülür ve 25 Ağustos’tan itibaren Anadolu’nun dışarısı ile bütün haberleşmesinin kesilerek taarruzun başlatılması emri verilir. Başkomutan Mustafa Kemal Paşa, Genelkurmay Başkanı Fevzi Paşa ve Batı Cephesi Komutanı İsmet Paşa olduğu hâlde Afyon Kocatepe’deki muharebe idare merkezinden51 26 Ağustos 1922 sabahı verdiği bir emirle taarruz harekâtını başlatır.52 İngilizlerin, Türk ordusunun Yunanların yaptığı engelleri altı ayda geçemeyeceğini ileri sürmesine rağmen Türk ordusu bu engelleri 26 Ağustos günü yaptığı hücumlarla kısa sürede aşar. Düşman Afyon mevzilerinden geriye doğru atılır.53 27-28 Ağustos tarihinde de muharebeler devam eder. 30 Ağustos günü yapılan meydan muharebesi bizzat başkomutan tarafından idare edildiğinden tarihe Başkomutan Meydan Muharebesi olarak geçmiştir. 54 31 Ağustos günü Çalköy’e gelen komuta heyeti gelişmeleri yeniden değerlendirerek Yunanların takip edilmesi yönünde karar birliğine varır.55 Başkomutan Gazi Mustafa Kemal burada tarihî emrini verir “Ordular! İlk hedefiniz Akdeniz’dir. İleri!” Bu emir 56 Türk ordusunun yıldırım hızıyla ilerlemesine, Afyon İzmir hattını 350-400 km 9 gün gibi kısa bir sürede aşmasına neden olur. Dünya harp tarihine en hızlı taarruz harekâtı olarak geçen bu yıldırım harekâtı, Türk ordusunun vatanını düşmandan kurtarmak için sergilediği azim ve kararlılığı göstermesi bakımından son derece önemlidir. 26 Ağustos 1922’de başlatılan Büyük Taarruz ve takip harekâtı, Anadolu’nun ebedî Türk yurdu olduğunu bir kez daha tüm dünyaya kanıtlamıştır. 30 Ağustos Zaferi Türk tarihinin dönüm noktasını teşkil etmiştir. Yunan ordusuna karşı yürütülen takip harekâtı sırasında Yunan Ordusu Başkomutanı Trikopis Uşak’ta karargâhı ile birlikte esir edilmiş; Yunanlardan pek çok silâh araç ve gereç ele geçirilmiştir.57 Batı Cephesi Komutanı İsmet Paşa 4 Eylül 1922 tarihinde verdiği günlük emirde hedefin İzmir’in tahrip edilmeden ele geçirilmesi ile düşmanın İzmir limanına yığılmış olan ulaştırma ve savaş gemilerinin de ele geçirilmesi olarak açıklar.58 6 Eylül tarihinde ise kasaba ve köylerin Yunanlar tarafından yakılmaması için gerekli tedbirin alınmasını emreder.598 Eylül’de İsmet Paşa İzmir’in bir an önce ele geçirilmesi için Birinci Orduya Süvari Kolordusunu hemen harekete geçirmesini ve İzmir’in kayıtsız şartsız teslim alınmasını bildirir.60 9 Eylül 1922 tarihinde Türk ordusu İzmir’e girerek Batı Anadolu’yu Yunan işgalinden temizlemiştir.61 Türk ordusunun bir kısmı Büyük Taarruz esnasında Kocaeli yarımadasından boğazlara doğru bir harekât başlatmıştır. İstanbul’da sadece İngilizler, Türk ordusunun ilerleyişine karşı tavır almış fakat diplomatik görüşmelerle boğazların serbestliği ilkesi Türk tarafı tarafından kabul görünce İngilizlerle de mesele çözümlenmiştir. Sadece Doğu Trakya’nın geri alınması sorunu kalmıştır. Başkomutan Mustafa Kemal Paşa bu sırada Doğu Trakya’nın derhâl teslim edilmesini istemiştir. Türk ordusu Trakya’yı geri almak için büyük çaplı bir harekât hazırlığı içerisine girince Fransa’nın arabuluculuğu ve Rusya ve İtalya temsilcilerinin de girişimi ile İngiltere siyasetini değiştirir. 4 Ekim 1922 tarihinde Mudanya’da İtilâf devletleri ile Yunanistan ve Türkiye temsilcileri bir araya geldiler. Türkiye’yi İsmet Paşanın temsil ettiği Mudanya görüşmeleri sonunda 11 Ekim 1922 tarihinde ateşkes antlaşması imzalanmıştır.62 Mudanya Ateşkes Antlaşması, yeni Türk Devleti’nin, uluslar arası alanda büyük başarısıdır. Bundan sonra yeni Türk Devleti’nin en önemli sorunu, şerefli bir barış antlaşması imzalayarak medenî dünya devletleri arasında onurlu bir yere gelmektir. KAYNAKÇA 16 Kazım Özalp; Milli Mücadele, Ankara, 1971, Hacim Muhittin Çarıklı; Balıkesir ve Alaşehir Kongreleri, Ankara, 1967, 17 İzzettin Çalışlar, 61. Fırkanın Gediz ve Kütahya Muharebeleri, istanbul, Askeri Matba, 1932, 84 Sayılı askerî Mecmua’nın Tarih Kısmı, 18 Ali Fuat Cebesoy; Milli Mücadele Hatıraları, İstanbul, 1955. s. 516. 19 Türk İstiklal Harbi Cilt, Batı Cephesi, 3 Kısım, Ankara, 1966, 43. 20 Aydemir; s. 173-179. 21 Çalışlar; s. 66. 22 Baki Vandemir; istiklal Harbinde Demirci Akıncıları, İstanbul, 1936, 23 Harp Tarihi Vesikalar Dergisi; Sayı 52, Vesika No1210. Tümerdem; Yunanlılarla istiklal Harbi, istanbul, 1939, s. 9-39. Fahri Belen; Türk Kurtuluş Savaşı, Ankara, 1983, 24 Zabıt Ceridesi, c. 9, 25 Bilal Şimşir; ingiliz Belgelerinde Atatürk, , Ankara, 1975, 26 Sebahattin Selek; Anadolu İhtilali, Ankara, 1968, Harp Tarihi Vesikalar Dergisi; No1255. 27 Nutuk, Ankara, 1982, c2, 28 Selahattin ,Türk Kurtuluş Savaşında ikinci inönü Meydan Muharebesi, istanbul, 1933. 90 sayılı Askerî Mecmua’nın eki, Nutuk, 29 Nuri Köstüklü; “İkinci İnönü Zaferinin Anadolu’daki Yankıları”, Millî Kültür, Nisan 1991, 30 Türkiye Cumhuriyeti Tarihi-1; Atatürk Araştırma Merkezi Yayını, Ankara, 2000, s. 280. 31 ihsan İdikut; ideal Komutanlarımızdan Kumandanı Miralay Şehit Nazım Bey, İstanbul, 1952,s 104. 32 Türk İstiklal Harbi Cilt. Batı Cephesi; 3 Kısım, 33 İdikut; 34 Türk istiklal Harbi Cilt. Batı Cephesi, 3 Kısım; 35 Türk istiklal Harbi II. Cilt. Batı Cephesi, 4Kısım; 36 37 Özalp; s. 181. 38 Fahri Belen; Türk Kurtuluş Savaşı, Ankara, 1973, 39 Gizli Celse Zabıtları; 40 Nutuk; 41 Alptekin Müderrisoğlu; Kurtuluş Savaşının Mali Kaynakları, Ankara, 1974, 42 İsmet Paşa 5 Ağustos 1921 günü Genelkurmay başkanlığından istifa etmiştir. Zabıt Ceridesi; 43 Müderrisoğlu; Sakarya, İstanbul, 1982, Belen, 44 Nutuk; istiklal Harbi, II nci Cilt, Batı Cephesi, s. 65. 45 Harp Tarihi Vesikalar Dergisi; s. 69, Vesika No 1516. 46 Nutuk; 47 Zabıt Ceridesi; c. 13, 48 Akşam, Vakit ve İleri gazetelerinde yayınlanmıştır. 49 Nutuk; 50 Türk istiklal Harbi Batı Cephesi, Ankara, 1965, 51 Abdurrahman Özgen; Milli Mücadelede Türk Akıncıları, İstanbul, 1973, 52 Fahrettin Altay, İstiklal Harbimizde Süvari Kolordusu, istanbul, 1949, İzzettin Çalışlar; Sakarya’dan İzmir’e Kadar, Birinci Kolordu, istanbul, 1932, 87 sayılı Askeri Mecmuanın Tarih Kısmı, 53 Harp Tarihi Vesikalar Dergisi; s. 60, Vesika No. 1368. 54 Abdurrahman Özgen; Milli Mücadelede Türk Akıncıları, Belen; Gizli Celse Zabıtları , 55 Belen; Harp Tarihi Vesikalar Dergisi; Vesika No. 1392. Mahmut Goloğlu, Cumhuriyete Doğru, Ankara, 1970, 56 Harp Tarihi Vesikalar Dergisi; Vesika 57 Belen, Harp Tarihi Vesikalar Dergisi; Vesika Goloğlu; Çalışlar; Sakarya’dan izmir’e Kadar, Birinci Kolordu, 58 Çalışlar, Sakarya’dan İzmir’e Kadar, Birinci Kolordu, Belen, Türk Kurtuluş Savaşı, 59 Fahrettin Altay; İstiklal Harbinde Süvari Kolordusu, Harp Tarihi Vesikalar Dergisi, Vesika 60 Abdurrahman Özgen, Milli Mücadelede Türk Akıncıları, 61 Altay; Özgen; s. 193-199. 62 Tevfik Bıyıklıoğlu; Trakya’da Milli Mücadele, Ankara, 1955, Ali Fuat Türkgeldi; Mondros ve Mudanya Mütarekelerinin Tarihi, Ankara, 1948, s. 158. Harp Tarihi Vesikalar Dergisi; Vesika

meclisin kayseri ye taşınması hangi savaş