🦎 Nesli Tükenmekte Olan Canlıları Korumak Için Neler Yapılabilir Araştırınız

Doğal ortamı: California Körfezi. Durumu: Dünyada nadir görülen memeli deniz hayvanlarından biri olan Meksika yunusunun nesli sınırlı alanda bulunması ve balıkçı ağlarına çok kolay takılmaları nedeniyle tükeniyor. Siyah Ayaklı Dağ Gelinciği. Hayatta kalanların sayısı: Yaklaşık 1000 tane. Doğal ortamı: Kuzey Amerika. BBC Bilim Muhabiri. 23 Temmuz 2013. Dünyada kaşmir ürünlere olan talebin artmasının, nesli tükenmekte olan kar leoparlarını ve diğer canlıları tehdit ettiği açıklandı. Yayınlanan Yaşayanen büyük kaplumbağa türü olan bu tür genelde tropikal okyanuslarda yaşamakta. Diğer deniz kaplumbağalarına göre bir çok farklı yönleri bulunan deri sırtlı deniz kaplumbağalarının boyları 1 buçuk metreden daha uzun olabiliyor. Alageyik, göçmen olmayan ve sürü oluşturan, kürek boynuzlu ve benekli gececil bir Doğaldengeyi bozmamak için her insan elinden gelen gayreti göstermek zorundadır. Bu dünya, bu canlılar bizimle birlikte var. Bu canlıların neslinin tükenmesi aslında bir anlamda insanlığın da tükenmesi demektir. Sponsor Bağlantılar. İşte Dünya’da ve Türkiye’de nesli tükenmekte olan hayvan türleri: Ancak günümüzde nesli tükenmekte olan bu canlılara artık oldukça ender rastlanıyor. Sadece Kürdistan coğrafyasında yaşadığı için “Kürdistan Semenderi” olarak adlandırılan "Onlarca yıllık kaçak avlanma, artan insan yerleşimleri ve iklim değişikliğinin, vahşi yaşam popülasyonu üzerinde ağır hasarlara yol açması yetkilileri harekete geçirdi" Kenya’da, nesli tükenen canlıları korumak için, yaban hayata dair ilk nüfus sayımı bugün yapılıyor. Aşağıda politikacılar, aktörler, yazarlar ve bir şekilde ya da başka bir şekilde nesli tükenmekte olan türlerin korunması konusuna değinmek için bir ihtiyaç duydukları bilinen tanınmış kamu şahısları tarafından yapılan bir liste yer almaktadır. Alıntılar: "Dünya için uygulanabilir çözümler acilen ihtiyaç duyuluyor. Neslitükenmekte olan hayvanlar neden tükeniyor? Avcılık, kirlenme, yabancı türlerin getirilmesi ve doğal yaşam alanının tahribatı soy tükenmesinin nedenlerinden birkaçıdır. Dünya Korunma Birliği'ne göre 1500 yılından itibaren 784 türün tükendiği kesin olarak kanıtlanmıştır. NesliTükenmekte Olan Canlılar Nesli tükenmekte olan hayvanlar, yok olma tehdidi altındaki hayvan türleridir. Bir türün tükenmekte olması demek, sayılarının giderek azalıyor olması ve doğal ortamlarında onları tehdit eden unsurlar ortadan kaldırılmazsa yok olacakları anlamını taşır. Nesli tükenen canlıları korumak için üzerimize düşenleri yerine getirmeliyiz. Devletler canlı türlerini korumak için çeşitli kanunlar çıkartarak koruma altına alıyorlar. Küresel ısınma ile canlıların yaşam alanları gün geçtikçe değişime uğramakta. Göç etmek zorunda kalan veya ölmenin eşiğine geliyorlar. Çevre NesliTükenmekte Olan Hayvanları. Korumak İçin Neler Yapabiliriz? O Nesli tükenmekte olan hayvan türleri koruma altına. alınmalıdır. O Nesli tükenmekte olan hayvanlara üreme ortamları. hazırlanmalıdır. O Yaşam alanlarının tahrip edilmesi önlenmelidir. O Kaçak avlananlara cezai yaptırımlar uygulanmalıdır. WWF(Dünya Doğayı Koruma Vakfı): 1961’de Amerika’da kurulmuştur. Doğal yaşamı, nesli tükenmekte olan canlıları korumak için mücadele ederler. TEMA (Türkiye Erozyonla Mücadele Ağaçlandırma ve Doğal Varlıkları Koruma Vakfı): 1992 yılında İstanbul’da kurulmuştur. 4SeOO. Ne yazık ki bazı hayvan türleri için gezegendeki yaşam azalıyor. Onları yok olma tehlikesiyle başbaşa bırakan kaçak avcılık, habitat yıkımı ve iklim değişiklikleri en büyük sorun olarak görülüyor. Her geçen gün yeni bir hayvanın yok olduğu dünyada biz insanların üzerine düşeni yapması onlar için hayati bir önem taşıyor...Dünyada Nesli Tükenmekte Olan HayvanlarDeğişen iklim şartları ve doğa koşulları sebebiyle her yıl birçok hayvan türü nesli tükenme tehlikesi ile karşı karşıya kalmaktadır. Bizler de bu yazımızda sosyal bir sorumluluk görevi olarak gördüğümüz soyu tükenmekte olan hayvanları listeledik. Ayrıca içeriğimizde doğanın insanlar tarafından daha fazla tahribata uğramaması için bir takım örnekler de bulunuyor. Listemizde yer alan hayvanlar, dünyanın birçok farklı noktasındaki doğal yaşam alanını kaybetme tehlikesi içine girmiş hatta kaybetmiş nesli tükenmekte olan nesli tükenen ve tükenmeye yakın hayvanlar listesi...1. VaşakVaşak; Kuzey Amerika, Avrupa ve Asya'nın kuzey ormanlarında yaşamakta olan kedigillerdendir. Son derece soğuk iklim koşullarında dahi yaşayabilen bu tür, kalın kaplı kürkleri sayesinde her daim vücut sıcaklığını koruyabilmektedir. Büyük pençeleri ve dik kulaklarıyla dikkat çeken bu kedigiller, son zamanlarda sıkça artış gösteren kaçak avcılık ve doğal yaşamın bozulmasına bağlı olarak sayıları giderek azalmaktadır. Yırtıcı türler arasında bulunan Vaşak, ülkemiz başta olmak üzere dünya genelinde soyu tükenme tehlikesi ile karşı karşıya olan hayvan türleri arasında yer almaktadır. 2. LeoparVaşak gibi ülkemizin birçok bölgesinde geçmişte görülen Leopar, dünya genelinde tükenme tehlikesi ile karşı karşıya olan hayvanlar arasında yer almaktadır. Tıpkı vaşak gibi kedigiller familyasında yer alan leoparlar, cinsinin en büyük 4 türü arasında bulunmaktadır. Aslanlar, kaplanlar ve jaguarlarla yakından ilişkili olan bu hayvan, son derece zarif ve güçlü olmasıyla bilinmektedir. Sahra altı Afrika, kuzeydoğu Afrika, Orta Asya ve Hindistan ve Çin'de yaşam sürmektedir. Tüm bunların yanında leopar nüfusunun büyük bir çoğunluğu Afrika dışında büyük bir tehlike altındadır. 3. Cava GergedanıEskiden Cava adasında yaşayan ve adını buradan alan Cava Gergedanı, tükenme tehlikesi ile karşı karşıya olan hayvan türü… Rhinocerotidae familyasından kalan beş gergedan türünden biri olan Cava gergedanı, günümüzde soyu tükenme tehlikesi altında olan hayvanlardandır. Son olarak Endonezya'daki Ujung Kulon Milli Parkı'nda 58-68 tane kaldığı tahmin edilen bu tür, daha öncelerde kuzeydoğu Hindistan ve Güneydoğu Asya'da yaşamıştır. Sayıca az olan cava gergedanları 1,7 metre boyunda ton ağırlığındadır. En kısa boynuza sahip gergedan türü olarak bilinen bu hayvan, nadir bulunuşu sebebiyle hakkında fazla bir şey ÇitaKedi ailesi içerisinde son derece değerli bir hayvan olan Çita, dünya genelinde popülasyonu hızlı tükenen hayvanlar arasında gösterilmektedir. Dünyanın en hızlı kara memelisi olarak bilinen çita, benekli kürkü ve keskin gözleriyle avcılık konusunda bir hayli usta kimliğe sahiptir. Çoğu otomobili yoz içerisinde bırakacak hıza sahip bu hayvan, üç saniye içerisinde 0 ila 60 mil arasında gidebilmektedir. Çoğunluğu doğu ve güneybatı Afrika'da yaşamakta olan bu büyük kedigiller, doğal ortamlarının yerleşimciler tarafından yok edilmesinden dolayı soyu tükenmekte olan hayvanlar arasında yer Sumatra OrangutanıDoğal ortamlarında ortalama 50’li yaşlarına kadar gelen Sumatra Orangutanları, dünya genelinde sayısının 14 Bin civarı olduğu belirtilmektedir. Orangutanların 2 cinsinden bir tanesi olan Sumatra orangutanı, yalnızca Endonezya'daki Sumatra adasında yaşamaktadır. Sumatra adasına özgü bir tür olan bu hayvan, adadaa yer alan Tapanuli ve Bornea orangutanlarıyla birlikte görülen 3 türden bir tanesidir. Üzücü olan ise Sumatra Orangutanı nesli tükenmekte olan hayvanlar listemizde yer Macellan PengueniKüresel Isınmanın etkisinin en çok hissedildiği yerlerin başında gelen kutuplar… Burada yaşayan Macellan Penguenlerinin soyu tükenme tehlikesi ile karşı karşıya. Yeni yiyecek bulmak için uzun yolculuklar bulmak için çıktıkları yolda diğer canlılar tarafından avlanmaktadır. Penguenler familyasının Spheniscus cinsinde yer alan Macellan pengueni, ortalama 61 - 76 cm uzunluğunda 4 kilogram ağırlığındadır. Adını Portekiz'li denizci Ferdinand Magellan'dan alan bu penguen, iklim koşullarının değişikliği ve doğanın insanlar tarafından uğradı zararlara bağlı olarak sayıca Deniz İguanasıOrtalama boyu 2 metre olan deniz iguanası, dünya üzerinde bulunan tek okyanus kertenkelesi… Günümüzde ise soyu tükenme tehlikesi ile karşı karşıya. Yalnızca Galapagos Adaları'nda bulunan deniz iguanaları, tuz kaplı kafaları ve dikenli sırtlarıyla dikkat çekmektedir. Bilim adamları bu hayvanların milyonlarca yıl önce Güney Amerika'da karada yaşayan iguanaların enkazlar sonucunda denize dökülmüş olabileceğini söylemektedir. Tüm bunların yanında gerçek olan tek şey deniz iguanalarının sayıca azalmış olmalarıdır. Deniz iguanalarının ymurtaları ve yavruları sıçanlar, vahşi kediler ve köpekler tarafından sürekli tehlike altındadır. 8. Bozkır TuygunuDünyada doğal ekosistemi bozulan hayvanların başında Bozkır Tuygunu gelmektedir. Atmacagilleri familyasının tıknaz bir tuygun türü olarak bilinen Bozkır tuygunu, günümüzde nesli tükenmekte olan hayvanlar arasında yer almaktadır. Erkek bozkır tuygunu, çok açık renkli tüy yapısı, beyaz göğsü, kama biçiminde ki dar ve siyah kanat uçları ile martıya benzemektedir. 9. Caretta CarettaKoruma altına alınan deniz kaplumbağası türü Caretta Caretta, bir kerede 100 yumurta bırakabilmektedir. Genel olarak Akdeniz sahillerinde yaşam alanı bulan bu türün en çok görüldüğü yer ise Türkiye’dir. Yalnızca denizde yaşamasıyla bilinen bu kaplumbağa türü, son zamanlarda artış gösteren yasak avcılık ve çevre kirliliğine bağlı olarak nesli tükenmekta olan hayvanlar arasında yer almaktadır. Sadece yumurtlamak için karaya çıkan bu deniz canlıları, kürek biçiminde yüzmeye yarayan bacakları ve kırmızımsı kabuğuyla dikkat Çizgili SırtlanHayvan belgesellerinde yırtıcı olarak gösterilen Çizgili Sırtlanlar Anadolu’nun bazı bölgelerinde yaşamaktadır. Sayısı azalmakla beraber bu türün avlanması bütün ülkelerde yasaklamaktadır. Çizgili sırtlanlar, sırtlangiller familyasına ait, familyanın diğer üyelerinden daha küçük olan bir sırtlan türüdür. Yalnızca Afrika'da bulunan diğer sırtlan türlerinden farklı olan bu türün Asya'da, hatta Türkiye'de yaşadığı yapılan araştırmalarla kanıtlanmıştır. Ortalama 12 yıl yaşam süresine sahip olan bu memeliler, günümüzde soyu tükenmekte olan hayvanlar arasında Komodo EjderiDünyanın en büyük kertenkelesi olarak bilinene Komodo ejderi, ortalama 3 metre uzunluğuyla yaklaşık 70 kilogram ağırlığa sahiptir. Endonezya'ya bağlı Komodo, Rintja ve Flores adalarında yaşamakta olan bu tehlikeli tür, genellikle otlak alanları tercih etmektedir. Görüntüsü oldukça ürkütücü olan aslında uysal hayvan türleri arasında bulunan Komodo Ejderi genel olarak adalar bölgesinde soyunu devam ettirmektedir. Ancak doğal şartların bozulması sebebiyle soyu tükenme tehlikesi yaşayan hayvan türleri arasındadır. 12. Kara AkbabaAtmacagiller familyasının orta büyüklükteki akbaba türü olan Kara Akbaba, tıpkı kartallar, çaylaklar ve doğanlar gibi gündüzcül bir kuştur. Ortalama 9 kilogram ağırlığa sahip olan bu türü, doğal yaşam alanlarının bozulmasından dolayı nesli tükenmekte olan hayvanlar arasında yer almaktadır. Ülkemizin İç Anadolu bölgesinde görülen Kara Akbaba, yaşlı ormanların olduğu yerlerde yaşamaktadır. Türkiye’de sayıları ortalama 50 ile 100 Deri Sırtlı Deniz KaplumbağasıDeri sırtlı deniz kaplumbağası, 2 metreye ulaşabilen boyu ve 600 kilograma varabilen ağırlığıyla, yaşayan en büyük kaplumbağa türüdür. Tüm tropikal ve tropik altı okyanuslarda bulunan deri sırtlı deniz kaplumbağası, Dermochelys cinsi ve Dermochelyidae familyası içinde varlığını sürdüren tek tür olarak bilinmektedir. Ne yazık ki bu güzel deniz canlısının son yıllarda nesli bir hayli tükenmenin eşiğine Kutup AyılarıBaşta iklim değişimi olmak üzere insanların izinsiz avlanması kutup ayılarını maalesef bu listeye sokmuştur. Beyaz ayı olarak da bilinen kutup ayıları, ayıgiller familyasının kuzey kutup bölgesinde yaşayan türüdür. Karlı ve buzullarla çevrili alanlarda yaşayan bu ayı türü, bulunduğu ortamın süper yırtıcısı olarak bilinmektedir. Günümüzde yaşamakta olan en büyük kara etoburu olmak ünvanına sahip kutup ayıları, bulunduğu çevreye çok iyi uyum Büyük PandalarDoğal yaşam alanlarının yok edilmesi ve parçalanması büyük pandaların türünün yok olmasına neden oluyor. Dev panda olarak da bilinen büyük pandalar, ayıgiller familyasının belkide en sevilen suratları arasında yer almaktadır. Beyaz postu üzerindeki siyah benekli bölgeleriyle bilinen bu güzel canlılar, son derece iri bedenleriyle bir hayli dikkat çekmektedir. Dev pandalar küçük pandalardan farklı olarak bambu ile beslenmektedir. Bazen bambu ayısı da denilmektedir. 16. Dev Mekong Yayın BalığıDev Mekong yayın balıkları, Pangasiidae familyasından bulunan bir çeşit balık türüdür. Adını Mekong ırmağının alan bu balık, Mekong ırmağının alt kısmında yaşayan bir yayın balığı türüdür. Ortalama 3 metre boyu ve 300 kilogram ağırlığıyla en büyük yayaın balığı türdürü. Yapılan araştırmalar Dev Mekong yayın balığının belki de dünyanın en büyük tatlı su balığı olabileceğini göstermektedir. Son derece az görülen bu balık türü ne yazık ki insanların avından kurtulamayan ve nesli tükenmekte olan hayvanlar arasında yer Pigme Borneo FiliAsya fillerinden yaklaşık 50 cm daha kısa olan bu fil, aynı zamanda daha uysal olmasıyla bilinmektedir. Yapılan araştırmalar palmiye ekiminin fillerin otlak alanlarını azalttığı, bu nedenle fillerin yaşama alanlarının daraldığını göstermektedir. Tüm bunların yanında hem Afrika hemde Asya'da yaşadığı rapor edilen bu türün günümüzde Afrika orman filinin bir poliformu olarak kabul edilmektedir. 18. Siyah Ayaklı Dağ GelinciğiKara ayaklı dağ gelincikleri, Kuzey Amerika'ya özgü memeli hayvan türüdür. sansar, vizon, kokarca, gelincik, susamuru ve porsuklarla birlikte Sansargiller familyasında bulunan Kara ayaklı gelinciği son zamanlarda nesli tehlikedeki türlerdendir. Günümüzde sadece Amerika'da görülen bu türün nesli Kanada'da Dağ GoriliDağların yüksek kısımlarındaki ormanlık alanlarda yaşayan dağ gorillerinin neslinin tükeneceği kalanların sayısı 900'den azDoğal Ortamı Uganda 20. Sumatra KaplanıKaplanın sadece Sumatra adasında yaşaması, insanoğlundan kaçmasını da zorlaştırıyor. Bu kaplanların sadece 100 tanesi doğal yaşamında hayatına devam ediyor. Diğerleri ise koruma kalanların sayısı 600'den daha azDoğal ortamı Endonezya'daki Sumatra adası21. Cross River GoriliBol eti nedeniyle avlanan ve geliştirme için toplanan gorillerin soyu yakın zamanda tükenme tehlikesi ile karşı kalanların sayısı 300'den daha azDoğal Ortamı Nijerya ve Kamerun22. Vaquita Meksika YunusuDünyada nadir görülen memeli deniz hayvanlarından biri olan Meksika yunusunun nesli sınırlı alanda bulunması ve balıkçı ağlarına çok kolay takılmaları nedeniyle kalanların sayısı 200 ile 300 arasıDoğal ortamı California Körfezi23. Altın Başlı Langur10 yıldır koruma altında olan bu langurlar bir türlü çoğalamıyor. Halen soyları ciddi tehdit altında olan langurların sayısı, on yılda ilk kez 2003 yılında kalanların sayısı 70'den daha azDoğal ortamı Vietnam24. Javan GergedanıKaçak avcılar boynuzu için onları avlarken müteahhitler ise gergedanların yaşam alanlarını yok ediyor. Her ikisi de bu gergedan türünün yok olmasına sebep oluyor. Rhinocerotidae familyasından kalan beş gergedan türünden biri olan Javan gergedanı, günümüzde soyu tükenme tehlikesi altında olan hayvanlardandır. Son olarak Endonezya'daki Ujung Kulon Milli Parkı'nda 58-68 tane kaldığı tahmin edilen bu tür, daha öncelerde kuzeydoğu Hindistan ve Güneydoğu Asya'da yaşamıştır. Sayıca az olan Javan gergedanları 1,7 metre boyunda ton ağırlığındadır. En kısa boynuza sahip gergedan türü olarak bilinen bu hayvan, nadir bulunuşu sebebiyle hakkında fazla bir şey bilinmemektedir. Nesli tükenmekte olan canlılar nelerdir? İnsanlar doğal çevreyi kirletmektedir. Bu nedenle doğal çevrede yaşayan hayvanların yaşam alanları zarar görmektedir. Yaşadığı doğal ortamın zarar görmesi, yiyecek bulamama, kirlilik gibi sebeplerle birçok hayvanın nesli tehlike altındadır. Javan Cava Gergedanı Endonezya ve Vietnam’da yaşamaktadır. Bu hayvanların nesli kaçak avlanma ve ormanların yok edilmesi sonucu tehlike altındadır. Kelaynaklar Şanlıurfa’nın Birecik ilçesine gelen kelaynaklar göçmen kuşlardandır. Birecik’te tarım arazilerinin azalması ve bu bölgede yoğun tarım ilacı kullanılması kelaynakların neslini tehlikeye sokmaktadır. Bundan dolayı bu kuşlar koruma altındadır. Kutup ayıları Kutuplarda yaşayan kutup ayılarının da nesli tehlike altındadır. Kutuplardaki iklim değişikliği buzların erimesine sebep olmaktadır. Buzların erimesi de kutup ayılarının yaşam ortamının zarar görmesi anlamına gelmektedir. Meksika yunusu Meksika yunusu da nesli tehlike altında olan hayvanlar arasındadır. Bunun en büyük nedeni ise insanların bıraktığı balık ağlarına takılmalarıdır. Pandalar Pandalar nesli tükenmekte olan bir hayvan türüdür. Pandaların doğal yaşam alanları yok edildiği için nesilleri tehlike altındadır. 07 EKİM 2016 , CUMA 1200Dünya Doğayı Koruma Birliği IUCN iki yılda bir nesli tükenmekte olan hayvanlara ilgili bir liste yayınlamakta. Bu listede yer alan hayvanların çoğunun nesli tükenmekle karşı üzerinde insan dışında birçok canlı türü yaşamakta ve çoğu artık yaşamakta zorlanmakta. Diğer canlılara yer kalmamasının birinci nedeni ise değişen denge. Küresel ısınma, ekosistemin değişmesini tetiklerken insanoğlu diğer canlılara yer bırakmamakta. Acil önlemler alınmadığı takdirde bu 16 tür artık aramızda olmayacak;Ak Kuyruklu Kartal Türkiye'de yaşayan bu kartal tipi yerli bir kuştur. Bu kartal türünün Türkiye'deki yaşam alanı gün geçtikçe azalmaktadır. Ak kuyruklu kartallar ormanlık alanlarda yaşamayı tercih Foku Dünya'da sadece Doğu Akdeniz sahilleri ile Batı Afrika'nın bir sahilinde yaşayan Akdeniz fokları, aşırı avlanma, yaşam alanları kaybı ve deniz ekosisteminin bozulması nedeniyle nesli tükenmekle karşı karşıya. Ege sahillerinden tanıdığımız "Badem"de bir Akdeniz fokudur. Günümüzde 600 tane Akdeniz foku Geyik Türkiye'de Antalya ve Mersin'de ala geyik görmek mümkündür. Bu türden az miktarda da Bolu Dağlarında bulunmaktadır. Ala geyik Türkiye'de senelerce bilinçsiz ve acımasız sürdürülen avcılık nedeniyle nesilleri yok olma noktasına gelmiştir. Aydın'da Dilek Yarımadası Milli Parkına Antalya'dan 200 başlık bir aktarım Tuygunu Bozkır tuygunu'nun erkeği çok açık renklidir, martıya benzemektedir. Doğa ekosisteminin bozulması ve çeşitli yapay yollar nedeniyle nesli tükenmekle karşı Caretta Caretta caretta, koruma altına alınan deniz kaplumbağası türüdür. Caretta caretta'lar bir kerede 100 yumurta bırakabilmektedir. Akdeniz sahillerini yaşam alanı olarak benimsemiş olan bu türün en çok görüldüğü yer Türkiye' Sırtlan Çizgili sırtlanlar'ın iyi gizlenmeleri ve yalnız yaşamaları sebebiyle vahşi yaşamda görülmeleri oldukça zordur. Anadolu'nun bazı bölgelerinde fotokapanlarla takip edilmektedir. Anadolu 'da sayısı az olmakla birlikte, bu türün avlanılması kesinlikle Ejderi Komodo ejderi nesli tükenmekte olan canlılar arasında en korkuncu denilebilir. Boyu 3 metreyi aşmaktadır. Beslenme konusunda hiç seçici olmayan Komodo ejderi, ada'da fare kalmamasını Dikkuyruk, ülkemizde Göller Yöresinde geniş sazlıklarla çevrili irili ufaklı göllerde ve Göksu Deltası'nda yaşamaktadır. Afyonkarahisar ve Konya civarında da çok az bulunmaktadır. Çoğunluklu olarak Burdur'da bulunmaktadır. Koruma altına alınmış türler Goriller sadece Afrika bölgesinde yaşamaktadır. Bu tür insanlara DNA olarak en yakın canlı türlerinden biridir. Erkeklerinin tamamının sırtı gümüş beyazı, geri kalan kısımları siyahtır. Bu sebeple erkek gorilleri tanımlamak için 'gümüş sırt' denilmektedir. Avcılar dışında diğer doğal düşmanı leopar' Akbaba Kara akbaba gündüz avlanan bir canlıdır. Yaşlı ormanların olduğu bölgede yaşayan bu türün nesli tehlike altındadır. En büyük popülasyonu Çorum'dadır. Türkiye'de sayılarının 50 civarında kara akbaba kaldığı Kelaynak'da nesli tükenmekte olan hayvanlar arasında yer alıyor. Dünyada sadece Türkiye'de Birecik, Urfa ve Fas'ta koruma altında az sayıda bulunmaktadır. Dünya'da ise yaklaşık 500 tane kalmıştır. Kelaynak kuşlarının yaşama alanları Alpler'den Kızıldeniz'e, Fas'dan Güneydoğu Anadolu'ya kadar uzanan geniş bir coğrafyadır. Uygulanan yanlış tarım politikaları sonucunda kurutulan sulak alanlar ve böcek öldürmek için tarlalarda kullanılan ağır kimyasallar bu kuşun neslini tükenmenin eşiğine getirmiştir. Türkiye'de 83 kelaynak bulunmaktadır. Bunlarla birlikte 13 tane'de yavru Balığı Avrupa kıyıları ve Karadeniz'de görülen kolan balığı nesli tükenmekte olan türler Ayısı Kutup bölgesi dediğimizde ilk aklımıza gelen canlı olan bu tür, izinsiz avlanma ve kutuplardaki buzulların erimeye başlaması ekolojik dengenin bozulmasıyla türü tehdit altına girmiştir. Küresel ısınmayla her geçen gün azalan kutup ayılarının sayısının 25 bin civarında olduğu Pandalar ayıgiller familyasında farklı bir yere sahiptir. Bu savunmasız canlılar siyah beyaz çok özel bir posta sahiptir. Çin Ejderhaları, bir zamanlar Çin'in tarihsel sembolüyken, 20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren pandalar Çin'in resmi olmayan ulusal sembolü olmuştur. Çin ve Vietnam'da çoğunluk olarak yaşamaktadır. Doğal yaşam alanlarının yok edilmesi ve parçalanması pandaların neslini tükenmekle karşı karşıya getirmiştir. Şuan kapalı alanlarda üretilerek neslinin korunması sağlanmaya Kaplanı Sumatra kaplanı tür olarak risk altında olan türlerden biridir. Kedigiller familyasının en küçük kaplan türüdür. Sumatra kaplanlarının sayısı 400'ün altına düşmüştür. Sumatra Adasının tahrip edilmesi ve ormanın yarı yarıya bitilmesi, kaçak avlanma gibi durumlar bu güzel kaplan türünün neslini tükenme durumuna Turna Telli turnalar genellikle, kış boyunca kuru otlaklarda yaşamını sürdürür. Üreme mevsimi geldiği zamansa bataklık alanları yaşam yeri olarak belirler. Nemli bataklıklar, bozkır ve çayırlar yaşayabileceği yerlerdendir. Türkiye'de şu anda 11 tane telli turna kalmıştır. Nesli tükenmekte olan kuşlar arasında belkide en tehlikede olanı telli turna'dır. Nesli Tükenen ya da Tükenme Tehlikesi Olan Canlılar Son yıllarda yapılan araştırmalar sonucunda ülkemizde yaklaşık civarında bitki ve civarında hayvan türü olduğu tespit edilmiştir. Üstelik bu bitki türlerinin büyük bir kısmı sadece o yöreye özgüdür. Acur, taflan, alıç, muşmula döngel, ahlat, çitlembik, hünnap, iğde, göleviz, melengiç, delice, ergen, mürdümük, üvez gibi sebze ve meyveler belli yörelerde yetişen bitkilere sadece birkaç örnektir. Ancak yapılan araştırmalar ülkemizdeki bitkilerin %21’inin tehlike altında olduğunu göstermektedir. Özellikle çiğdem, iris, nergis, orkide salep, kardelen çiçeği, göl soğanı, ters lale gibi türler bu tehlikeyle karşı karşıyadır. Aynı şekilde ülkemizdeki yaklaşık hayvan türünden bazıları da yok olma tehlikesi altındadır. Akdeniz foku, alageyik, bataklık baykuşu, deniz kaplumbağası caretta caretta, bozayı, tepeli pelikan kuşu, çizgili sırtlan, kelaynak kuşları, bozkır kartalı, Toros kurbağası gibi türler ülkemizde nesli tehlike altında olan canlı türlerinden bazılarıdır. Biyolojik çeşitliliğin azalması, ekosistemlerin dengesinin bozulmasında önemli etkenlerin başında gelir. Ekosistemlerde doğal ve insan kaynaklı bozulmalar olabilir. Örneğin; Sel, Deprem, Yanardağ patlaması, Hızlı nüfus artışı ile yerleşim yerlerinin artması, Doğal kaynakların bilinçsiz kullanımıyla doğal çevrenin tahribatı vb. ekosistemlerin bozulmasına sebep olur. Bu da habitatların bozulması demektir. Bir canlı türünün habitatının bozulması demek doğal bitki örtüsünün tahrip olması ve canlıların besin kaynaklarının yok olması demektir. Bu olaylar zamanla canlı türlerinin sayısının azalmasına hatta neslinin tükenmesine sebep olmaktadır. Anadolu leoparı, Asya fili, Kafkas öküzü, kunduz, Pars kaplanı, yakalı toy kuşu, Mersin balığı gibi canlılar ise bir zamanlar ülkemizde yaşayan ama artık nesli tükenmiş olan canlılardır. Dinozor, mamut, moa ise dünyada nesli tükenmiş hayvanlara örnektir. Biyolojik çeşitlilik tüm dünyanın ortak zenginliğidir. Hem bugünün ihtiyaçlarını karşılamak hem de gelecek kuşaklara bu çeşitliliği aktarabilmek için biyolojik çeşitliliğin korunması gereklidir. Tüm canlı türlerinin yaşama hakkı olduğunu unutmamalıyız. İnsanın yaşamını sürdürebilmesi, diğer canlıların varlığına bağlıdır. Ekosistemlerin bozulmasını önlemek, mevcut hâllerinin korunup iyileştirilmesini ve geleceğe taşınmasını sağlamak, bizden sonraki kuşaklara olan borcumuzdur. Tüm bunların sağlanabilmesi için bilinçli bir çevre dostu olmamız, diğer canlıları sevmemiz ve onların da yaşam hakkı olduğunu bilmemiz gerekmektedir. Bir önceki yazımız olan 3. Sınıf Fen Bilimleri Dünya'nın Yapısı Konu Anlatımı başlıklı yazımızda 3. Sınıf Fen Bilimleri Ders Notları, Atmosfer ve Dünya'nın Yapısı hakkında bilgiler arama terimlerinesli tehlikede olan canlılarnesli tükenme tehlikesi olan canlılar İNDİRİLEBİLİR DOSYALAR Yabani Hayvanların biz insanlarla kontrollü ortak yasam alanlarını paylaşım geleneği çok eskilere dayanmaktadır. Yaklaşık 3 bin yıllık tarihi bir geçmişi olan bu ilişkiyi gerek yabani hayvan barınakları ve gerekse hayvanat bahçelerinin ZOO yaptıkları birçok araştırmadan biliyoruz. Bunlar arasında Cin`deki “intelligentia park i” en tarihi olanı unvanına sahiptir ve bunun dışında eski mısırdaki hayvan barınakları ve Romalılar döneminde “Campagna”lardaki fil yetistiriciligi de bu mana da önemlidir. Ve daha sonralari yeni cagla birlikte bugünkü hayvanat bahcelerinin de temellerini olusturan bir çok yabani hayvan bahcesi ve zoo kuruldu. Yani yabani hayvan bakimi günümce ait bir oluşum değildir Hatta “homo sapiens” dönemine kadar uzanan bir geçmişten söz etmek bile mümkündür; kal diki evcilleştirilme tarihini de başka türlü izah edemeyiz. Bugünkü ev hayvanlarının atalarının da yabani hayatta ait oldukları gerçeği kendi basına bizi böyle bir yoruma götürür. Eğer biz hayvanat bahcelerini insan – yabani hayvan ilişkileri ikileminde ele alırsak yabani hayvan bakımının yıllık bir tarihi geçmişinin olduğunu söyleyebiliriz. Ancak günümüz hayvanat bahcelerinin amacı ile “homo sapiens” dönemindeki yabani hayvan bakımının amacı arasında tamamen tersi bir durum vardır. Modern Zoo`larda “homo sapiens” dönemden günüce kadar süregelen insan menseli bu anlamdaki olumsuzlukları tersine çevirme amaçlanmaktadır diyebiliriz. Yani yetiştirme alanında yapılan çalışmalar, genetik variabilitenin azami seviyeye çıkarılmasına yönelik çalışmalar ve de her türlüsünden evcilleştirmenin yol açtığı olumsuzlukların giderilmesine yönelik çalışmalar bugünkü modern Zoo`laf için en önemli öncelliktir. Hayvanat bahceleri Zoo dün olduğu gibi bugünde önemlerini korumaktadırlar. Onların yabani hayati anlama/anlatma fonksiyonları ve yabani hayvanları tanıma ve onlarla ilgili insanda oluşmuş önyargıları yok etme eylemliliği çok önemli bir değerdedir. 19 yüzyılda daha çok hayvanlar alemini merak temelinde perspektiflere sahip olan Zoo`lar gecen yüzyıllık süre içerisinde özellikle Hedigerin 1942 yılında biyolojiye kazandırdığı “Hayvanat bahceleri biyolojisi; Tiergartenbiologie” kavramı bu konuda radikal görüşler ortaya çıkardı. Özellikle ikinci dünya savasından sonra nesli tükenmekte olan hayvanlar ve hayvanat bahcelerinin görevleri gibi kritik belirlemeler masaya yatırıldı. 1970`in ortalarından itibaren bu konudaki tartışmalar legislativ tarzda ele alınmaya başlandı Ve bunların neticesinde Washington çeşitliliği hayvan ve bitki türleri koruma anlaşması WA ratikative vücut bulmak vs. edildi. Ve daha sonralari CITES Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora olarak değiştirildi ve birçok uluslararası hayvanat bahceleri yöneticisi ve dernekler, ve de uzman kurum ve organizasyonların aktif çalışmalarıyla karara bağlanan birçok kararname ve yönetmelikler devletleri bağlayıcı tarzda kanunlaştırıldı ve nihayetinde AB normları bünyesinde birlik üyesi ülkeleri de bağlayıcı kanunlar ve yönetmelikler EU-Zoorichtlinie. Olarak yasalarda yer aldı. Tabiî ki bütün bunlara paralel olarak hayvanat bahcelerime amaç ve tüzüklerine anlamına uygun olarak değiştirip kendi birlik ve organizasyonlarını güçlendirdiler. Ve birçok resmi kurum ve kuruluşlarla olan organik bağlarını güçlendirip NGO`larla Non- Governmental Organization çok sıkı işbirliklerine girdiler. Hayvanat bahceleri maceramız yolculuğuna devam ederken doğadaki tür ceşitlliğindeki erimede hızından bir şey kaybetmiyor ve adeta tehlike canlarını çalmaya devam ediyor. Ve sırf emational duygusal anlamdaki önlemlerde türlerin çeşitliliğini korumaya yetmiyor. Yapılan birçok tartışmalar daha çok emationel bir muhtevaya sahip ve faktiv reel önlemlerden uzak ve antropomorph bir karekter tasimakta. Ve bundan dolayda uygulanabilirlikleri reel olmaktan çok uzak kalıyor. Burada asil ihtiyaç duyulan daha çok bilimsel araç ve gereç ve de bilgi alışverişini koordine eden daha aktif organizasyonlar ve de kamuoyunu bilgilendiren geniş kapsamlı enformasyon ağları temel ihtiyaç olarak bu günden yarına pratiğe geçmelidir Ebetteki şimdiye kadar sergilenmiş birçok değerli çabayı görmezlikten gelemeyiz bilakis onların pratik uygula marina kendi penceremizden her türlü desteği vermeye devam edeceğiz. Tabiî ki burada AB hayvanat bahceleri yasalarını EU- Zoorichtlinie görmezlikten gelemeyiz bilakis bunlar yabani hayatin en önemli kazanımlarıdır. Burada sorun bunların pratikte işlevsel kılınmasıdır. Ve biliyoruz ki böyle bir durumda vitrin vazifesi gören hiçbir hayvanat bahcesi isletme izni alamayacak sadece yabani hayati kurtarmayı kendilerine amaç edinen Zoo`lar mevcudiyetini koruyacak. Yani tür çeşitliliğinin mazi olduğu gün geldiğinde sadece aşağıdaki 4 temel prensimi kendilerine amaç edinmiş hayvanat bahceleri hayatımızdaki varlıklarını sürdürüyor olacaklar 1. Eğitim İnsanlar yabani hayvan, yabani hayat ve biotope gibi konularda süreklilik arz eden bicimde bilgilendirilmelidir. 2. Dinlenme 3. Tür çeşitliliğini koruma Nesli tükenmekte olan ya da olma tehlikesi ile karsı olan yabani hayvanları bünyesine almayı temel ilke edinmeli buna uygun bakim sistemlerini oluşturup geliştirmelidir. 4. Araştırma. İn-site anlamdaki projeler araştırılmalı ve de böylesi bilimsel çalışmalar desteklenmelidir. Hayvan bakim koşullarının maksimum seviyede tutulması için aktuel araştırmaların ışığındaki bir sürekliliği içleştirmelidir. Tabii olarak bu amaçların gerçekleşmesinde küçük hayvanat bahceleri yetmezlikler yasayacaklar ve de yasıyorlar. Bu anlamda tam da bu noktada kendilerini tür çeşitliliğinin korunmasında yetkin, sorumlu gören her organizasyon Mesela EAZA “European Association of Zoos and Aquaria”, EEP “European Endangered Species Programmes” gibi… bu anlamdaki çalışmalara aktif destek sunmalıdırlar. Kaldı ki bu tür organizasyonların sorumlulukları RIO Konventionunda ayni yönde acık seçik tanımlanmış ve bağlayıcılığı vurgulanmıştır. Ebetteki bunlarda yeterli değil. Öyleci hayvanat bahceleri adeta cehre ve çevrelerini radikal anlam da değiştirme sorumluluğu ve de zorunluluğu ile karsı karşıyalar. Yani “sırf koleksiyoncu zihniyet” artik “state of the art” olmaktan çıkmıştır. Belki ziyaretçi çekme amaçlı ekonomik amaçlı böyle bir şeyi kendisini halen dayatıyor olabilir, fakat bu Zoo`lari canlılar müzesine dönüştürmeyi hakli kılmaz. Yani hayvanat bahcelerine alınacak hayvanlar herşeyden önce Zoolarin ihtiyacından değil yabani hayatin korunmasına yönelik bir amacı önüne koymalıdır. Böylesi bir durumda hangi hayvan türü? Ve neden? alınacak tür nasıl ve nerede bakılacak? Gibi sorular olmaksa olmazından bilimsel olarak cevaplandırılması gereken temel kritikler olmalıdır Ben burada “statü of THA art” kavramını öneminden dolayı biraz açmak istiyorum. Yani hayvanların konulacağı acık ve kapalı alanların etnolojik, çevreyle ilgili, genetik, fizyolojik vb. bilimsel değeri olan verilere uygunluğu tartışmaya yer vermeyecek açıklıkta uygun olmalıdır. Günümüzdeki bilimsel değerlerin yol göstericiliğinde yaban hayvanlarının hayvanat bahcelerinde de olsa onların doğal ortamlarına gerek botanik ve gerekse de büyüklük hacim anlamında uyumluluk içerisinde olması gerekir. Günümüzde bazı Zoo`larin bu tespitlere uygunluk arz eden mevcudiyetice bu planlama ve tespitlerin uygulanabilirlik derecesini artırmaktadır. Fakat bu; yabani hayvan bakimi şartlarının sadece “Disney Touch” olacağı anlamına gelmez bilakis yabani yasam ortamının bazı Sünni yapıilanmalarla da giderilebileceği imkânlarda göz ardi edilmeyecektir. Burada temel amaç hayvanların repertoirel davranışlarını yasayabilecekleri doğal yasam ortamlarının maksimum dereceye getirilebilme perspektifinin olmasıdır. “State of the art” kavramı ayni zamanda klasik anlamdaki Zoo anlayışını da mahkûm etmektedir. Yani Zoo`lar artik bireysel agiere olma durumlarını terk etmeliler. Zoologlar, Biyolog lar artik kendilerini enternasyonal işbirliği ve bilgi alışverişi kollektivismusuna entegre etmeliler ve bu anlamda dünya çapında bir perspektifin sahibi olarak hayvan biyolojisi merkezli işbirliklerine hazır olmalılar ve de botanik bahceleri, üniversiteler, yabani hayati araştıran birimler vs. birçok kurum ve kuruluşla kooparativ çalışmaları önlerine koymalıdırlar. Ve hatta bu anlamda Zoo`lar neden kendi projelerini “in – situ” olarak ele almasınlar Elbette şimdiden birçok -botanik bahceleri ve hayvanat bahceleri kombinasyonlu- Zoo`lar umut veren basarîli çalışmalar yürütmektedirler. Mesela Wilhelma in Stuttgart, Paignton in England, Zoo Singapur bunlardan sadece bir kaçıdır. Zoo Zürich deki Masoala evi, ya da Tiergarten Schönbrunn deki Regenwald evi Botanik – Zoologie Kombinationunun en verimli yenilikleri olarak görülebile Çünkü bu projelerde arka plandaki en temel amaç hayvan ve bitki ortak yaşamının yabani hayati tanıma ve realize etme yönündedir. Kaldı ki hayvan bitki koevolutiv kombinasyonunun evolutiv yasamın motoru olduğu gerçekliği de göz önüne alındığında ve de insanların da ziyaretçi statüsünde bu kombinationda yerini aldığıca eklendiğinde bu tür projelerin önem ve ehemmiyetleri kesin kez ortaya çıkacaktır. Zoo`lar amaçlarına uygun gelişim ve değişimi yasamak zorundalar. Burada New York, Cincinatti, Vancouver, Emmen gibi yerlerde doğa-tarihi müzesi – Zoo kooperasyonları amacına uygun basarîli çalışmalar yürüten hayvanat bahceleri olarak gösterebiliriz. Bunlardan New York takı Bronx Zoo daki Kongobölümü görülmeye değer çok basarîli bir synthese hayat vermiş. Bu kombination`un yarattığı efekt büyük bir çeşitlilik göstermektedir Mesela Bilgi, canlı hayvanlar, bitkiler ve de exponativ müze kooperatif ahengi insani adeta başka bir âleme götürüyor ve insana biotop anlamda dün ve yarınlarda nelerin kaybedildiğini bir film şeridi gibi gözler önüne seriyor. Adeta interaktivitet bir sanat yaratılmış. Ziyaretçiler gördükleri karsısında geleceği kurtarma amaçlı ekonomik destek olma duygusu bile yasıyorlar. Yabani hayati teşvik anlamında ki gerekliliği tüm çıplaklığı ile ziyaretçilere göstermektedir Tabii ki yukarıda anlatmaya çalıştığım bazı doğruya evirilme basarîsi göstermiş projelerin, küçük hayvanat bahcelerinin vasıflarını yitirdiği ya da yitireceği seklindeki bir sonuca yorumlanması yerinde bir belirleme olmayacaktır. Çünkü yabani hayati yasama, yaşatma ve koruma anlamında her türden irili ufaklı yabani hayvan birimleri kendi kaynakları ölçüsünde büyük isler başarabilirler. Benim burada izahatını yapmaya çalıştığım şey amaç ve amaçlara uygunluk prensipleridir. Bizler hepimiz bu çerçevede sorumluluklar ve zorunluluklar sahibi olma durumundayız. Mesela nesli tükenmekte olan hayvanları korumaya almak yabani hayvanlar ile ilgili bilgilendirme çalışmaları yapmak ve de onların yasam koşullarını insanlara ziyaretçi hissettirmek yapabileceklerimizin en asgarisi olmalıdır. Yani ister küçük olsun ister büyük olsun her hayvanat bahcesi yukarıda bahsini ettiğim 4 temel sorumluluğu benimsemeli ve gereklerini yerine getirmenin çabasını sergilemelidir. Burada kendisine ekolojik-sistem temelinde stratejiler oluşturmuş olan WAZA – World Association of Zoos and Aquariums – Conservation yabani hayvanlarla uğrasan her birimin kendine rehber edineceği bilimsel bir organisation olduğunu özellikle vurgulamak istiyorum. Bu birimle olan organik ilişkilerin yabani hayat anlamında teşvik edici motifler yaratacağı faktiv bir olgudur. Bu temelde gerek in-situ ve gerekse ex- situ bicicilerinde yaban Hayvanlarını koruma projeleri mevcut bilimsel veriler ışığında optimal ize edilmelidir. Ayni şekilde yabani yasama hazırlama ve katkı amaçlı yaban hayvani yetiştirme programları WAZA felsefesi merkezli yürütülmesi çok önemlidir. 2. Yabani Hayat ve Yasam Alanları Burada amacı asmama adına kısaca ekoloji kavramına açıklık getirmenin doğru olacağına inanıyorum. Genel bilgiler Ekoloji yunanca mikos 1866 yılında Ernest Haeckel tarafından organizmaların kendi aralarinda ve abiotik çevreleriyle ilişkilerini inceleyen ve de biyoloji biliminin bir dalı ve matematik biliminin de çok güçlü bir kolu olarak tanımlanmıştır. Ve daha sonralari Haeckel`in bu tanımlamasındaki anlamına uygun olarak geoekoloji ve bioekoloji tanımlamaları geliştirilmiştir. 20 yüzyılın ikinci yarısından sonra gelişen cevre bilinciyle birlikte cevre korumaya hizmet anlamında daha çok doğa bilimleri biyoloji… kategorisinde yerini almıştır. Biyolojide Ekoloji kavramı Ekoloji biliminin kurucuları olarak; darvinizm sempatizanlığı ile tanınan Haeckel den başka; Justus von Liebig, Charles Darvin, Karl August Möbius, Aldo Leopold, Ellen Swallow Richards, Arthur George Tansley ve August Thienemann sayılabilir. Ancak günümüzdeki ekoloji tartışmalarına damgasını vuran Danimarka asilli ünlü botanikçi Johannes Eugenius Bulow Warming`tir. Değişik dönemlerde ihtiyaçlar temelinde değişik kategorilerde ele alınan ekoloji kavramı günümüz ders kitaplarında ki tanımı itibariyle Schroedel, 2005 “Ekoloji abiotik ve biotik faktörlerin birbirleriyle ve ekolojik-sistem içerisindeki karstiklikli etkileşimlerini inceleyen bilim koludur” Yani canlıların varılma sıklıkları ve yasam kalitelerinin değişim-ilişki bilimsel normları cercisinde ele alan bir kavram olarak genel bir tanımlamayla genel kabul görmektedir. Populüst anlam itibariyle ekoloji kavramı UNESCO` nun bu anlamdaki çalışmaları Man and Biosphere-Programm ve Uluslararasi Biyoloji yılı gibi ve ekolojik araştırmaların yaygınlaşması bu konudaki populüreteyi artirmistir. Mesela 1960 li yillarda amerikali biyolog Rachel Carson` nun cevreyi koruma temelinde öncülügünü ettigi hareketin DDT gibi cevre zehiri etkisindeki ilaclarin kullaniminin yasaklanmasinin global etkileri zamanla ekoloji kavraminin iceriginin de genislemesini beraberinde getirmistir. Böylece günümüz ekolojik hareketlerin temeli olusmustur. Ve karsimiza Öko-Ciftlikler, Öko-Sehirler, Öko-Enerji, Eko-Elektrik. Gibi birçok kavramlar seklinde çıkmıştır. Ebetteki bu hızlı gelişim paralelinde politik ve ekonomik çıkarlara dayalı suistimaleri de ortaya çıkardı. Ki bunlar günümüzde doğrulara ulaşmada çok büyük sorunlar olarak önümüzde durmaktalar. Araştırma malzemesi olarak ekoloji kavramı Biotik ve abiotik faktörlerin sistematik fonksiyonel ilişkileri çerçevesinde eko-sistem kavramı temelinde ekotop Biotop + Biozönos, tür popülasyonları ve interdisipliner araştırmalar gibi kavramlarla içi doldurulmaya çalışıldı Ve böylece Evolutionbiolojisi, Genetik, Coğrafya, Klimatoloji, Ekonomi, Jeoloji, Etnoloji, Psycholoji, Cevre ve Tür farklılıklarını koruma gibi bilim dalları eko-sistemi korumanın olmazsa olmazları olarak kendisini dayattı Ekolojinin sınıflandırılması Klasik anlamda ekoloji 1. Autökoloji 2. Populationekoloji 3. Synekoloji İlgi alanlarına göre ekoloji 1. Hayvan, Bitki ve Mikroplar Ekolojisi 2. Marine, Limnoloji ve Terrestik Ekoloji 3. Geoekoloji 4. Toprak Ekolojisi 5. Moleküler Ekoloji 6. Human Ekoloji 7. Sivilisation Ekolojisi 8. Arazi Ekolojisi 9. Agrar ve Urban Ekolojisi 10. Davranış Ekolojisi 11. Kimyasal Ekoloji 12. Eko-Toksikoloji 13. vb. gibi Gelişim aşamalarına göre ekoloji 1. Neoekoloji 2. Paleoekoloji Yasam Alanları Menecment- Yabani Hayvanlar – Uluslararası Sorumluluklar Doğanın bir bütün olarak düşünülmesi ve korunması, – globalizm pratik realitesinin gerçekliğinin kabulü ve yeryüzü topluluklarının ortak hareket etmesi temelinde – globus yerküre eksenli bir ihtiyaç olarak ortaya çıkmaktadır. Dünyadaki hiçbir birim tek başına biyolojik çeşitliliği ve doğal yasam alanlarını koruyacak yetkinlikte ve güçte değil. İnsanların doğa ve yabani hayvanlar üzerindeki olumsuz etkilerinin national ulusal ve kültürel boyutları ile sınırları zorlayan bir tarzda artış eğilimi göstermesi; günümüzde tepkisel anlamdaki bir çok uluslararası cevre konventionu sözleşmesi çerçevesinde, – çerçevesi doğru çizilmiş çözümlemelerle -, özellikle göçebe hayvan türlerinin su kuşları, memeli hayvanlar… korunmasını prioritet öncelikli… sorumluluklar anlamında bir çok farklı organizasyonlar sahsında aktif pozisyon alma anlamında zorunluluk haline getirmektedir. Ancak devletler hukuku ve tek tek ülke sınırları; mevzuatlar ve pratik uygulamalar temelinde bazı düzenleme ve çalışmaları zaman zaman zorlaştırmaktadır. Mesela Lynx lynx adli yırtıcı kedilerin bu gün bir çok Avrupa ülkesindeki sinir hatlarında revirlerini oluşturmuş olmaları ve bunların yasam sahalarının ihtiyaçlar temelinde düzenlenmesi yiyecek ihtiyacı, tehlikesiz hareket alanları vb mutlak bir international işbirliğini zorunlu kılmaktadır. Yabani hayvan popülâsyonlarının etkin ve yararlı bir formda enternasyonal sözleşmeler CBD ve IUCN gibi çerçevesinde korunması ve ressourclerin doğal kaynakların symbiose bir anlayışla ele alınması; en önemli mantıklı regülâsyon düzenleme… metotları olarak kabul edilmelidir. Örneğin avcılığın böylesi bir çerçevede düzenlenmesi sadece popülasyonların korunmasında değil, ayni zamanda ekonomik getiriler temelinde de faydaya dönüşecektir. Böylesi çerçeve çalışmalarının incelenmesi, islenmesi ve Realsize edilebilirliliği yaklaşık 80 dünya ülkesinde etkinliği olan CIC International Council for Game and Wildlife Conservation adlı organizasyonun en önemli asli görevi olarak tanımlanmış ve böylece çalışmaların / projelerin yönetimi, araştırma birimleri ve avcılık örgütlerinin düzenlemesi ve de tek tek bireylerin bu anlamda eğitilmesi asli görevler olarak karsımıza çıkmaktadır. Yani ekosistemin korunmasında ve düzenlenmesinde ya da başka bir deyişle hayvan ve bitkilerin çeşitlilik anlamındaki negatif etkileşimleri; insanların özel ihtiyaçları temelindeki yönelimler eksenli olduğu gerçeğinin kabulü; böylesi çerçeve programları hazırlanırken ilk etapta dikkate alınması gereken nokta olmalıdır. Bu anlamda tasları yerli yerse oturtmak nasıl olacak gibi can âlici sorular çözümlemeler temelinde çok önemsenmelidir. Yani bir yandan kültür arazilerinin insanların ihtiyaçları temelinde düzenlenmesi gerekirken öbür yandan bilinçli ve aktif çalışmalarla yabani hayvanların bu birimlere integrationunu bütünleşme… kolaylaştırıcı önlemler geliştirilmelidir. Başka bir deyişle; insanların ve hayvanların birbirleri ile tek taraflı çıkarlara dayalı konfliktlerini çelişki… en asgariye indirmeye yönelik girişimler etkin ve aktif hale getirilmelidir. Böylesi projelerde; doğal interaktionlarin ortak noktaların… daha iyi görülüp değerlendirilmesi etkin düzenlemelere ulaşmayı kolaylaştıracaktır. Uluslararası kabul gören bazı Integration stratejileri Değişik alanlardaki arazi kullanım amaçlarının kesin ve acık tanımı yapılmalıdır. Habitat – Yabani Hayvan Menecment koordinasyonu sağlanmalıdır. Arazi kullanım planları oluşturulurken yabani hayvanlar etkin bir yan faktör olarak hesaba katılmalıdır ormancılık, tarım, turizm, yol yapımı… Popülâsyon kontrollerini amaçlayan avcılık anlayışının oluşturulmasını hedefleyen düzenlemelerde yerel birimlerdeki zarar ve toleranslar hesaba katılmalıdır vejetasyon, hayvancılık… Yaptığım bir takim statiksel yerel çalışmalarda; böylesi projelerde geleneksel bazı kalıplarında gözerdi edilmemesi gerekliliği ortaya cıktı. Mesela avcı – ormancı çelişkisinin gerçekte traditional geleneksel karakterli olduğunun tespiti gibi. Yani kompetenz yeterlilik, yetkinlik… anlamadaki ayrışmalar geleneksel karakterli ve avcı -ormancı çelişkisini yaratmaktadır. Bu nedenle amaca yönelik yasal düzenlemeler ve eğitim çalışmaları çok önemsenmelidir. Ve hatta modern ulusal parklar menecmenti çalışmalarında böylesi çelişkilerin kendisini sorun olarak dayatmaması Gerçekliğini bu temelde yorumlamak bazı şeyleri anlaşılır kılacaktır. Yani böylesi projelerde asli aktörlerin çıkarsal işbirliğini gözeten bir duruş sahibi olmak gerekir. Yabani hayvan menecmenti projelerindeki realisation ve buna uygun yasal düzenlemeler yabani hayat bölgesel verilendirmelerinde WÖRP çok önemli instrumentler faktörler…olarak görülebilmelidir. Özellikle doğru temelde ele alınan yerel – politik planlamalar; bu anlamda çok olumlu sosyal sorumluluklar ortaya koyabilmekte ve yabani hayvanlarının yasadıkları yerlerde uygun yasam alanları sahibi olmaları gerektiği perspektifinin ortaya konulmasında çok etkili olabilmektedir. Yani doğa koruma ve politik duruşların ayni amaca hizmet temelinde kombinasyonu ile birçok sivil çalışma gruplarının çıkarlarının, kamusal çıkarlarla yasal zemindeki uyumu oluşturulabilir. Ayrıca böylesi uzun soluklu yönelimler ulusal sınırların da dışına tasan EU Natura 2000 bir takim önlem ve infra strüktürel planlamalarla etkinlik ve yetkinlik anlamında pozitif sonuçlar vermek suretiyle değişik birimler ormancı, avcı, çiftçi, turizm, doğa korumacılar, resmi birimler… arasındaki çelişkileri azamiye indirme temelinde uyumlu bir durusu ortaya koyabilmektedir. Yabani hayvanlar için yasam alanları planlanırken onların ayni zamanda aktif faktör olarak görülmesi ve hesaba katılması çok önemli. Mesela olası göç yolları anlamındaki passiv yerleşke konumları göz önüne alınmalıdır. Yine insan kaynaklı olası müdahaleler önceden tespit edilmeli ve bunlara yönelik önlemsel projeler ve çalışmalar özellikle Yabani Hayvan-Habitat önceden sonuç verici bir program ve hedefe sahip olmalıdır ve karşılıklı sınırlara saygıyı esas alan prensipler nihayet olmalıdır. Yabani hayvan – insan çelişkilerindeki tarihsel nedenleri gözeten programlar flexibel esnek… olmalı ve integrativ sorunların çözümüne amaç edinmeli ve de her türlü relevant arazi kullanıcılarını göz önüne alan bir anlayış sergilemelidir. Yani bir bütün olarak var olmanın gerekçeleri önceden anlatılabilmeli yoksa bekle gör temelinde bir planlama kesinlikle yapılmamalıdır. Kesinlikle tüm etkili ve yetkili birimlerden oluşan yapılanmaların ortak konsensüsleri temelinde hareket edilmelidir. Avcı-Belediye gibi. Ancak böylesi bir yönelimle ortak çıkarlar eksenli bir içice geçiş sağlanmış olur ki bu da basarîyi daim ve mantıklı kılacaktır. Söz konusu alanlar arasındaki harmonim denge Balance sosyo-ekonomik, politik – administrativ ve ekolojik dengesel ihtiyaçlar gibi önemli kriterleri gözeten önlemlerle mümkündür. Zaten CIC program ve ilkesel yaklaşımlarında da çözüm anlamındaki bütünlüksel yaklaşımların gerekliliğine işaret edilmekte ve insan – yabani hayvan – cevre balansının sosyo-ekonomik ve ekolojik sistem eksenli dinamikle sağlanacağı TESİD edilmektedir. Yani sonuç olarak yaşanabilir bir cevre ideali; büyük ölçekli yabani hayat – çevrebilim – arazi planlamaları ve bunların bütünün bir parçası olarak tüm gelişim safhalarında yerel, bölgesel, ulusal ve international katılımlı projelerle desteklenmesi ve ortaya konulması ile oluşturulabilir… Yasam Alanları Yabani hayvanlar daha çok vahşi ormanlarda yasamaktalar. Yani insanların dokunamadığı, giremediği alanlar güvenlikli yasam alanları olarak tercih edilmektedir. Ne yazık ki insanlar tarafından islenmiş, kendi ihtiyaçları temelinde sekil verilmiş arazilerin Ergün çoğalarak büyümesi beraberinde yabani hayvanların yasam alanlarını küçültmekte ve bunun sonucu olacakta yabani hayvanların gerek tür gerekse sayısal anlamdaki popülasyonları azalmakta ya da yok olmaktadır.. Bundan dolayıdır ki yabani hayvanların yasam alanları ile ilgili ihtiyaçları temelindeki proje ve araştırmalar yoğunluk kazandırılmalıdır. Her şeyden önce onları düşmanlarından koruyacak, gıda ihtiyaçlarına yanıt olabilecek, üremelerine olanak sağlıyacak yasam alanları yaratılmalıdır. Yabani Hayat Etimolojisi ve Tanımı Genel Bilgiler İlk olarak 15 yüzyılda değişik tanımlamalarla izahatı yapılmaya başlanan yabani hayat kavramına 17 yüzyıl ile birlikte cofrayadan cografyaya ve hatta kültürden kültüre farklılık gösteren tanımlamalar geliştirilmeye çalışıldı. Mesela; „terk edilmiş alanlar“, “issizlik, çöl“, “insansız yerler“, „vahşi ormanlar“ gibi kavramlarla izah edilmeye çalışıldı. Günümüzde daha çok „bozkır“, „çöl, sahra“, balta girmemiş orman“, „fundalık“, „bataklık“ gibi kavramlarla tanımlanmaya çalışılmaktadır. Ancak bazı negatif tanımlamalar da yapılmıyor değil mesela; „verimsizlik“, issizlik“, „faydasızlık“, „sürgün“, „kültürsüzlük“ vb gibi… 1872 yılındaki bilimsel tanımlama ihtiyacı ortaya çıkıncaya kadarki sürede çok değişik tanımlamalar yapıldı. Günümüzde bu anlamdaki mevcut önyargılara yanıt olma temelinde bazı etimolojik tanımlamaları burada zikretme gereği duymaktayım. Acımasız, karışık, yabanileşmiş, yolunu sasırmış hayat Luther; Orman kanunlarının ve kargaşanın hâkim olduğu hayat Schambach; Huşu ve dehşet arasındaki gerilim, şaşkınlık ve ürperme, tutku ve telaş, özlem ve korku, esenlik ve çaresizlik. Wolfgang Scherzinger ya da aldatıcı, yanıltıcı maddelestirme Roderik Nash Yaban hayati ile ilgili tarihsel negatif / pozitif tanımlamalardan anlıyoruz ki biz insanların yabani hayata karşıtlık temelindeki duruşumuz çok derin tarihi köklere sahip. Öncüllerimiz yabani hayati kültürlü olmanın zıt anlamlısı tehlikeli ve kontrol edilemeyen yasam sahaları olarak görmek ve tanımlamak istemişler. Günümüzde bir çok insan yaban hayati görsel yazılı basından tanıdığı için böylesi manupulasyonlara oldukca yatkin bir yapi icerisinde. Kaldı ki yabani hayata çıkarlar temelinde karşıt pozisyondaki insan kaynaklı birimlerin hakim mevcudiyetleri de hesaba katıldığında bu konudaki çalışmaların pozitif evirilme anlamındaki basari şanslarıda o anlamda zor olacaktır. Yabani hayatla ilgili bazı bilimsel tanımlamalar - Convertion International`a göre Yabani Hayat Başlangıçtaki vejetasyonunun %70 den fazlasını koruyabilmiş, yüzölçümü ha dan fazla olan, bir km² sinde 5 insandan az yasayan yasam alanları yabani hayat yasam alanları olarak tanımlanır. Bu tanıma göre dünyada toplam 37 yabani yasam alanı mevcuttur. - International Union of Conservation Natüre göre Yabani Hayat Asli karakterini koruyabilmiş, biyolojik çeşitliliği mevcut, bozulmamış yasam alanları dinamiğine sahip, sürekli yerleşkelerle morfolojik yapisi değiştirilmemiş olan ve koruma ve menecment programlarla karakteri korunabilen geniş, aslına uygun ya da çok az değişim göstermiş alanlar yabani yasam alanları olarak tanımlanır. Hayat ile ilgili çalışmalar Yabani hayatin mevcut yapisi ve kategorisine göre primler ve sekunder olarak iki bölüm altında inceleme yapmanın anlaşılır olmayı kolaylaştıracağını düşünüyorum. 1. Primler yabani hayat Burada amacı asmama anlamında sadece bazı genel konu baslıklarını vermekle yetineceğim - Kalite kontrol çalışmaları Yerleşkelerin durumu, vejetasyon, faydalılık değerleri… - Indigene nüfus tespit ve araştırmaları - Kullanım alanları ve değerleri - Tehlike altında oluşlarına göre verilendirme çalışmaları - Koruma alanları Antarktika Southern Ocean Whale Sanctuary, Asya Great Arctic Zapovednik, Avrupa Laponia, Nationalpark Sarek und Naturreservat Sjaunja - … 2. Sekunder Yabani Hayat - Doğayı koruma konseptleri - gelişim süreçlerini kontrol programları - gerçekleştirilebilen projelerin tespiti doğal orman rezervleri, toplam rezervler… - yabani hayat geliştirme alanları - … Yabani Hayat ve Ekoloji

nesli tükenmekte olan canlıları korumak için neler yapılabilir araştırınız